De foto toont de littekens van hondenbeten die Abdul Nabi (30) in Uruzgan opliep bij zijn arrestatie op 7 augustus. Volgens Defensievoorlichting zou deze Abdul “een grote Talibanboef” zijn en zich hebben opgehouden in dezelfde Khala als de Taliban-schaduwgouverneur Bari Ghul. Na arrestatie door Australische Special Forces wist hij zich van zijn boeien te bevrijden en viel hij de hondengeleider aan. Waarna de beten volgden. Waarom Nabi ondanks zijn nauwe contacten met de Taliban toch na drie weken werd vrijgelaten is de woordvoerder niet duidelijk. Zelf verklaarde Nabi tegenover mij dat hij na het irrigeren van zijn land plots thuis werd overvallen en tegen de muur werd geworpen en op zijn gezicht geslagen. “Ze lieten een hond me bijten.” Dat de hond tegen boer Nabi is ingezet om een vluchtpoging te verijdelen of om eventueel zijn verzet bij arrestatie te breken, lijkt onwaarschijnlijk. De beten staan niet in een arm of kuit maar in beide bovenbenen op vrijwel dezelfde hoogte. De littekens lopen voornamelijk horizontaal wat er op zou kunnen duiden dat hij is gebeten toen hij al op de grond lag. Daarbij was hij als eenling geen partij voor getrainde militairen.
De mishandeling hield niet op. “Op de weg kreeg ik stroomstoten op mijn rug.”

Het geval Abdul Nabi staat niet alleen. Volgens de tweekoppige team van de Onafhankelijke Afghaanse Mensenrechtencommissie AIHRC in Tarin Kowt, Abdul Ahad en Abdul Shakoor, komt mishandeling door buitenlandse troepen veelvuldig voor in Uruzgan. Abdul Ahad: “We hebben de verklaring van zes gevangenen die nu in de gevangenis zitten die zeggen dat ze werden geslagen, geschopt, en elektrische schokken kregen toegediend. Sommigen zwaar, anderen minder.”
Hoogleraar Internationaal humanitair Recht Liesbeth Zegveld stelt dat het inzetten van een hond tegen weerloze gevangenen een ‘mishandeling’ is. “Het toedienen van stroomstoten kan onder de categorie oorlogsmisdrijven vallen.”

De laatste maanden neemt het aantal meldingen over marteling en mishandeling van arrestanten door buitenlandse troepen in Uruzgan toe. Door de zware censuur en bewegingsvrijheid opgelegd aan bezoekende journalisten vormt dit slechts het topje van de ijsberg.
-In april berichtte NRC Handelsblad over het naakt in de kou laten staan van drie verdachten in Kamp Holland in januari 2007.
-Een medewerker van Buitenlandse Zaken nam in juli en december vorig jaar verklaringen op van gevangenen die door Nederlandse militairen zou zijn geslagen. Oud-commandant der Strijdkrachten Dick Berlijn sprak zelf over ‘onregelmatigheden’.
-In april dit jaar verklaarde Taliban-verdachte Din Mohammed tegenover De Pers dat, nadat hij net daarvoor was neergeschoten, een Nederlandse militair een voet op zijn hoofd zette. -Vorige week nog verwierpen Australische militaire onderzoekers de klacht van de mishandeling van vier gevangenen waaronder een 70-jarige man en een 25-jarige man met één been die eind april waren gearresteerd, uitgekleed en geslagen.
-Ook werden vier gevangenen een etmaal opgesloten in hondenkennels wat leidde tot een politieke rel omdat het vernederend zou zijn. Volgens de Australische onderzoekers waren de behandelingen ‘redelijk en humaan’.

Wie dit leest begrijpt ook Task Force Uruzgan, waarin Nederland de Lead Nation is de strijd moeilijk kan winnen. Met het mishandelen van gevangenen win je natuurlijk nooit de ‘hearts & minds’.

e laatste dagen grijns ik vals. U weet wel: Zo’n onsymmetrische bananenlach in een licht schuddend hoofd. Van rechts naar links en weer terug. Want wat ik hoor, daar kan ík met mijn verstand niet bij.
Voor de goede orde, het gaat niet om zaken die ik momenteel meemaak op reportage in Afghanistan. (Die details leest u binnenkort) Nee, het gaat om wat ik via de radio hoor uit het verre Nederland. Zo zendt de omroep Llink het programma ‘Nieuwsllink’ uit over Nederlandse journalisten die in verre landen collega’s vragen hoe onafhankelijk zij kunnen werken. Heb thuis al eerder een aflevering gezien waarin presentator Roelof Hemmen een Turkse tv-zender bezocht. Vandaag gaat het over persvrijheid in Azerbeidzjan. An sich juich ik dergelijke programma’s toe. An sich.

Vrije journalistiek is een belangrijke peiler voor democratie, vrede en welvaart. Dat verdient alle steun. Het Llink programma is goed gemaakt en ik vind de omroep een aanwinst. Toch stoort mij iets. Misschien kan Llink daar zelf niets aan doen en wordt het mij gewoon allemaal te veel. Momenteel worden in tal van programma’s, journaals en krantenartikelen landen de maat genomen inzake hun persvrijheid. In China deugt er niets van toont programmamaker Paul Rosenmöller. Hij werd aangehouden door de politie. En ook de Russen draaien in hun oorlog met Georgië de mediaschroeven stevig aan. Zo keek correspondent Peter d’Hamacourt serieus boos toen hij bij Eenvandaag opsomde wat de tv-kijker in Moskou allemaal wordt onthouden. Om over Afrika en het Midden-Oosten maar te zwijgen. Het is allemaal waar. En het is allemaal een schande. En het is goed dat het wordt vermeld. Maar toch irriteert mij dat verwijtende vingertje.

Want ook Nederlandse journalisten mogen (of willen) de waarheid over wat zich precies afspeelt in de provincie Uruzgan, waar Nederlandse militairen zijn gelegerd, niet vertellen. Wie verhaalt over onnodige bombardementen op burgerdoelen wordt gecensureerd. Wie zijn rug recht houdt, wordt verder werken door intimidatie onmogelijk gemaakt. Of die journalist wordt het slachtoffer van een misselijkmakende lastercampagne. Precies zoals in Turkije, China, Rusland en noem maar op. Alleen wordt de Nederlandse situatie niet aan de kaak gesteld.
Misschien moet ‘Nieuwsllink’, als aanvulling, de vinger eens wijzen op de vaderlandse journalistiek. Anders moet een dictatoriaal land maar eens een kritische journalist naar een Nederlandse redactie sturen. Om flink terug te schoppen. Kunnen we eens echt lachen.

Geen foto want ik ben onderweg.

De Tweedekamerfractie van de PvdA wil inzicht over de totale kosten van de Nederlandse bijdrage aan de ISAF-missie in Uruzgan. Volgens de berekening in De Pers (zie vrijdag 1 augustus) valt de rekening viermaal zo hoog uit als geraamd, namelijk twee miljoen euro per dag. Kamerlid Angelien Eijsink boos dat de post ‘veteranen’ als enige op de hele begroting niet is ingevuld, vraagt aan Minister van Defensie Eimert Van Middelkoop uit welke middelen de overschrijding moet worden gefinancierd.
De Tweede Kamerfractie van de SP op haar beurt wil dat de Algemene Rekenkamer de kosten onderzoekt van de militaire missie in Uruzgan. Tweede Kamerlid Harry van Bommel wijst naar een “een vernietigend rapport” uit 1997 over de kosten van vredesoperaties. “De conclusie luidde toen dat Defensie ‘onvoldoende inzicht' had in de totale werkelijke uitgaven voor het uitvoeren van vredesoperaties.’ Volgens Van Bommel plant Defensie plant te optimistisch. “Ze gaan uit van te lichte inzet van mensen en materieel. Daardoor overschrijden ze het budget.”
Defensie-minister Van Middelkoop bevestigde overigens in het radio-uitzending van Tros Kamerbreed afgelopen zaterdag de uitgave van twee miljoen per dag. Hij noemde de rekening: ‘in die orde van grote’.
Voor mij is het duidelijk: Geen zicht op de middelen = Geen strategie! De Tweede Kamer schreeuw ik in de oren: ‘Word Wakker’!’

Dat de oorlog in Uruzgan niet lekker loopt, dat weet u als trouwe lezer. Dat de strijd in die Afghaanse provincie zevenmaal meer kost dan begroot, is voor u misschien nieuws. Vandaag becijfer ik in De Pers dat Nederland twee miljoen euro per dag betaalt voor Task Force Uruzgan. Materieel- en personeelskosten vormen slechts een deel van de prijs. Vooral de langlopende medische verzorging en uitkeringen aan militairen verhogen de eindrekening met honderden miljoenen euro’s.
Een voorbeeldje: Zo’n 20.000 Nederlandse militairen dienen tot 2010 in Uruzgan. Bij een gunstig scenario houden 1.000 militairen Post Traumatische Stress Stoornis PTSS over aan hun uitzending. Advocaat Henk van der Meijden, gespecialiseerd in militaire zaken, zegt dat uit zijn praktijk blijkt dat ruim de helft voor het leven werkloos en arbeidsongeschikt blijft. “De daaraan gerelateerde uitkeringen dienen veelal door defensie te worden gedragen. Dan praat je over bedragen van 0,5 tot 1,5 miljoen euro per persoon.”

Een rekensom leert het volgende:. De initiële kosten van de Uruzgan-missie becijferde het kabinet bij het begin van de missie op 1 augustus 2006 op 380 miljoen euro.
Dat komt neer op 520.000 euro per dag.
Inmiddels is dat bedrag voor de eerste twee jaar verhoogd tot 580 miljoen euro. Voor de verlening tot eind 2010 is een bedrag vrijgemaakt van 540 miljoen euro. Voor het afbreken van de basis en het repatriëren van de wapens en manschapen uit de Zuid-Afghaanse provincie naar de Nederlandse kazernes is nog eens 115 miljoen euro uitgetrokken. Totaal dus 1.235 miljoen euro voor vier jaar Uruzgan-missie.
Dat is ruim 845.000 euro per dag.

Daarbij komen dus de kosten voor de nazorg en pensioenen. Omdat die zelfs voor het Nederlandse parlement onbekend zijn, biedt het recente boek ‘De oorlog van 3 biljoen’ van de Amerikaanse economen Jospeh Stiglitz en Linda Bilmes een richtlijn. Zij rekenden uit dat Afghanistan-invasie in 2001 en de Irak-oorlog van 2003 de Verenigde Staten tot nu toe 845 miljard dollar kost. In een ‘realistisch–gematigde scenario’ schatten de economen dat de lange-termijnkosten voor de invaliditeitsvergoedingen en gezondheidsuitkeringen op 683 miljard dollar. Bijna net zoveel als de kosten voor de oorlog tot nu toe.
Wanneer we de behandeling, nazorg en uitkeringen van veteranen even hoog schatten als de oorlogsvoering in Uruzgan komen we op een bedrag van ongeveer anderhalf miljoen euro per dag.

Maar dan zijn we er nog niet. Daarbovenop komen schadeposten als een neergestorte F-16 (40 miljoen euro) , twee Chinooks (100 miljoen) en een verwoeste Apachegevechtshelikopter (40 miljoen euro). Verschillende gepantserde viertuigen zijn inmiddels vernield. De kosten voor vervanging en extra bestellingen bedragen nu 200 miljoen voor de eerste twee jaar. Veel van de Apache-gevechtshelikopters, Chinooks-helikopters en veel van het rijdend materieel voor de waarde van miljarden euro’s zijn op het einde van de missie zo goed als afgeschreven en moeten worden vervangen. Door de sterk gestegen olieprijs hakken de transportkosten de komende twee jaar steviger in het budget. Tel daarbij op de prijs van de ontwikkelingshulp aan Uruzgan die in vier jaar naar schatting zo’n 140 miljoen euro zal bedragen. Veel geld van het Uruzgan-geld zal het kabinet tegen een stijgende rente moeten lenen.
Dan komen we voorzichtig geschat op twee miljoen euro per dag. Totaal is het dus 2 miljoen euro maal 1461 dagen= 2.922 miljoen, afgerond drie miljard euro voor vier jaar knokken.

Utruzgan komt daardoor ruim zevenmaal duurder uit dan het oorspronkelijke budget voor de Uruzgan-missie waarmee de Tweede Kamer in januari 2006 akkoord is gegaan.

Bij het schrijven vond ik de opmerking van PvdA-Tweedekamerlid Angelien Eijsink bijzonder. Ze vraagt al jaren aan de regering om gegevens over de veteranenkosten. Tevergeefs. “Wij, als parlement, krijgen er geen zicht op. Het kabinet geeft over de missie in Uruzgan keurige staatjes over de kosten van het eten en de aanschaf van het materiaal. Maar bij de post ‘Veteraan’ staat dat het later wordt ingevuld. Ik wil een bedrag maar de regering zegt; als er geld nodig is, komt het wel. Een duidelijke veteranenzorg was zelfs een voorwaarde bij de PvdA voor de uitzending naar Uruzgan. Het is nooit gebeurd.”

Ik vind dat het kabinet bij terugkeer van reces direct duidelijk moet bieden. Zeker nu Nederland misschien ook na 2010 in Uruzgan blijft, zoals deze week is geopperd door oud-NAVO-ambassadeur in Afghanistan Maurits Jochems.

e datum staat nog niet exact vast, maar oud-SSer Heinrich Boere staat dit najaar terecht in Duitsland. Aanklacht: drievoudige moord in 1944. Gisteren verscheen er een groot stuk over hem in De Pers. Ik had geen internetverbinding –want onderweg- dus gisteren kon ik niet posten. Maar als u niet dagelijks De Pers leest kunt u het napluizen op www.depers.nl van afgelopen vrijdag.
Heinrich Boere (1921) groeide op in Maastricht als zoon van een Nederlandse moeder en Duitse vader. Vrijwel direct na de capitulatie op 15 mei 1940 meldde hij zich als achttienjarige aan bij het keurkorps de ´Germaanse SS´. Twee jaar vocht hij aan het Duitse Oostfront in de Sovjet-Unie. Gehard en gewetenloos kwam hij terug naar Nederland waar hij deel uitmaakte van het ‘Sonderkommando Feldmeijer’. Dit doodseskader nam onder de codenaam ‘Silbertanne’ wraak op vooraanstaande tegenstanders van de Duitse bezetting. Ruim 50 moorden, zonder enig gerechtelijk bevel, pleegde de groep. Heinrich Boere was 22 jaar toen hij werd ingezet. Op 3 september 1944 belde hij aan bij Teun de Groot, fietsenmaker in Voorschoten. Koelbloedig vroeg hij om de identiteitspapieren, trok zijn revolver en schoot hem pardoes dood. Verder vermoordde Boere de apotheker Fritz Bicknesse op 14 juli 1944 en Frans Willem Kusters op 14 juli 1944

Na de Tweede Wereldoorlog werd Boere gearresteerd maar ontsnapte naar Duitsland en dook onder. Bij verstek werd hij ter dood veroordeeld, wat later is omgezet in onherroepelijk levenslang. Inmiddels hoog bejaard woont Boere in een modern bejaardencentrum ‘Pro Seniore Residenz’ in Eschweiler, net over de grens in de buurt van Aken. De oud SS-er wordt beschermd door de enige Nazi-wet die nog van kracht is bij onze oosterburen, de ‘Erlass des Führers’ van 19 mei 1943, die alle ‘Deutschstämmige’ buitenlanders die hebben gediend in Duitse strijdkrachten op de dag van hun aanstelling de Duitse nationaliteit verleent. Uitvoering van zijn Nederlandse levenslange gevangenisstraf in Duitsland blijkt niet mogelijk Vorige jaar werd een verzoek in Hoger Beroep verworpen. Boere -hoewel voortvluchtig- zou tijdens zijn veroordeling in 1949 niet vertegenwoordigd zijn door een advocaat.
Vorig jaar sprak ik Boere. Hij liep met een rollator en noemde zijn gezondheid “niet goed en niet slecht”. Hij zei spijt te hebben van zijn daden en iedere avond voor zijn slachtoffers te bidden. Hij erkende het plegen van twee moorden, niet drie waarvoor hij terecht zal staan. “Als je tegen ons was, ging je eraan. Zo gek waren we in die tijd. We hebben alles geloofd.” Maar om nu nog eens zijn straf uit te zitten, nee, daar voelde hij zich “te oud voor. ”

In Nederlandse justitiële kringen zijn de laatste jaren nauwelijks stappen ondernomen tegen Boere. Daar gaat de hoofdmoot van het artikel over waarvoor ik ook twee nabestaanden heb gesproken. De officier van Justitie inzake vervolging oorlogsmisdadigers uit de Tweede Wereldoorlog M.H.L. de Roos-Schoenmakers heeft haar dossier naar het Nationaal Archief gestuurd. Minister van Justitie Ernst Hirsch Ballin antwoordde op Kamervragen van VVD, PvdA, SP en Groen Links dat hij het belang van het opsporen en vervolgen en berechten van oorlogsmisdadigers ‘ten volle onderkent’ maar ziet voor zichzelf daarvoor ‘geen rol weggelegd’.
Fijne regering hebben we.
Duitsland herbergt al meer dan een halve eeuw vier Nederlandse terdoodveroordeelde gevluchte oorlogsmisdadigers uit de Tweede Wereldoorlog. Naast Heinrich Boere(1921) in Eschweiler zijn dat Herbertus Bikker(1915) in Hagen-Haspe, Siert Bruins(1921) in Altenbreckerfeld en Klaas-Carel Faber(1922) in Ingolstadt.
Fijn Europa leven we in.

Een paar weken geleden vroeg prachtkrant De Pers aan haar lezers om uw gastheer naar een oorlog te sturen. Nou, dat was niet tegen dovemansoren. Honderden lezers stuurden e-mails. Ook ontving ik brieven. Super enthousiastelingen belden. Allemaal met schrandere ideeën voor fijne conflicten en vergeten strijdhaarden.
Een ware eyeopener vond Liesbeth van Boom de actie: ’61 oorlogen en conflicten in de wereld, jemig!! Ongelofelijk dat er dan nog zoveel ‘komkommernieuws is.’
Nico Ronda raakte door de overvloed het Noorden kwijt: ’Ik kan niet aangeven welk conflict je moet verslaan. Naar mijn mening is de hele wereld in oorlog maar niemand heeft het door.’
Echt hartverwarmend! Dank daarvoor, mocht u ook hebben ingezonden.
Een bloemlezing staat in de in de krant van vandaag en uitgebreid op de site www.depers.nl.

Zelf vraag ik uw aandacht voor de inzenders die mij niet naar een oorlogsgebied willen sturen. Dat waren er een paar, niet veel.
J. Stomphorst uit Apeldoorn heeft liever dat ik onderzoek naar de tragische dood door eigen vuur van twee Nederlandse militairen in januari dit jaar in Uruzgan. ‘Zoek dit uit en ga praten met de soldaten van de pelotons die hierbij betrokken waren. Havelte is de plaats waar u kunt beginnen.’
Jeroen de Kreek, trouwe lezer van deze blog, wil ‘het juridisch conflictgebied van de bestrijding van de daders van de oorlogen’ als onderwerp. Hij wil de veroorzakers voor de rechter slepen.
Merijn Rutgers pleit er voor onderzoek te doen naar de rol van Nederland. ‘Hoe steken de relaties met de Nederlandse wapenhandel in elkaar? Wat is het effect van deze brandhaarden op onze economie? En nog veel belangrijker, als er een relatie met Nederland is, kunnen wij dan de regering dwingen om haar beleid te veranderen, om verantwoordelijkheid te nemen?’
Petra Hunsche wil dat ik thuisblijf als de vrede me lief is: ’Conflicten aandacht geven doet ze toenemen, dat is een wet van Meden en Per(s)zen.’
De stembus staat nog open. Tot 1 september. U kunt reageren op conflict@depers.nl.

De foto nam ik afgelopen mei in Tsjaad. Ontheemde, Kaltam Ubrahim (38) al een jaar en vier maanden op de vlucht in de buurt van de stad Goza Beïda wat niet ver ligt van het Soedanese Darfur.

In België vandaag discussie over ‘embedded’ verslaggeving uit Uruzgan. Dagblad De Standaard plaatst twee opinies over dit fenomeen onder de kop ‘Levert embedded journalism valabele informatie op?’ Standaard-journaliste Corry Hancké, die zelf een paar weken tussen ‘onze jongens’ mocht verblijven, vindt van wel. Uw gastheer, hoe kan het ook anders, vindt van niet. Ik zet mijn tekst op de blog. Die van mijn collega kunt u lezen als u de foto uitvergroot.
Nu ik dit schrijf vraag ik me af of deze discussie zo openlijk in de Nederlandse kranten is gevoerd. Ik denk van niet. Ja, ik ben wel eens gebeld door vrouwelijke journalistes van de Volkskrant en NRC Handelsblad. Alle twee wilden ze er een stuk over schrijven en hadden allerlei kritische vragen. Ze vonden het stom –tenminste dat proefde ik- dat ik zo tegen dat ‘embed-gedoe’ was. Ik pareerde de kritiek en hoorde vervolgens niets meer. Misschien is het wel eens leuk hen te bellen en te vragen waarom mijn antwoorden niet zijn verschenen.
1-0 voor de openheid bij De Standaard dus die deze weken toch al de verschillen tussen Vlaanderen en Nederland onder de loep neemt.


‘Een journaliste die vrijwillig buigt voor censuur verliest meer dan haar geloofwaardigheid. Dan dooft het licht.’ Deze uitdrukking –vrij naar de Nederlandse verzetsman en dichter Henk van Randwijk- borrelde op toen ik de opinie las van verslaggeefster Corry Hancké (De Standaard vrijdag 20 juni jl). Enkele weken bivakkeerde zij bij de Nederlandse troepen in de Centraal-Zuidelijke Afghaanse provincie Uruzgan. Ze werkte ‘embedded’. Dat wil zeggen dat ze voor haar reis, eten, verblijf en contacten afhankelijk was van haar gastheren. Ze gaf hen inzage in haar stukken en het recht van schrappen, mocht deze de operationele veiligheid van de troepen in gevaar brengen of de missie compromitteren.
Ik stel dat ‘embedded’ verslag doen van de bloedige oorlog in Zuid-Afghanistan ten koste gaat van de journalistieke geloofwaardigheid en Hancké, en daarmee de Standaard, de lezers onvolledig en eenzijdig heeft ingelicht.

Naar mijn mening voldoen slechts twee goede redenen om ‘embedded’ een oorlog te verslaan: Je bent lui en je vindt het lekker makkelijk óf je hebt geen geld en je vindt het lekker goedkoop. Met journalistiek bedrijven heeft het niets te maken. Want een ‘embedded-journalist’ bestaat niet. Je bent ‘embedded’ of je bent ‘journalist’.
Vooralsnog geloof ik dat de schrijfster niet begrijpt wat ´embedded´ precies inhoudt. In haar betoog schrijft ze bijvoorbeeld dat iemand ‘één soort bron compleet’ negeert als je ‘embedded zijn’ afwijst.
Welnu, ik ben tegen ‘embedded’ vanwege de censuur en de eenzijdige blik op het conflict, namelijk door de ogen van militairen. Maar let op: Ik ben niet tegen het spreken van militairen in een conflict. Zo bezocht en sprak ik bij mijn laatste reis in juni door Tsjaad zowel Belgische als Nederlandse militairen. Niemand vroeg mij inzage in het artikel, zoals dat mij evenmin werd gevraagd door burgers, vluchtelingen en hulpverleners. Ik schreef mijn verhaal zonder de angst van een rood potlood. Vrij en onverveerd, zoals het in een democratie hoort. Ik zou dezelfde werkwijze graag hanteren in Uruzgan: Dus niet alleen er heen reizen op eigen gelegenheid en op eigen kosten maar ook alle partijen uitgebreid aan het woord laten. Dat ik weinig Nederlandse militairen in Uruzgan spreek, komt omdat mij toegang tot de basis Kamp Holland is ontzegd. Dat is geen censuur mijnerzijds zoals Hancké onterecht opmerkt, maar een oekaze van de legervoorlichtingsdienst.

Ruim negentig procent van de bezoekende Nederlandse journalisten doet ‘embedded’ verslag uit Uruzgan. De voorbeelden van censuur waaronder ze gebukt gaan, zijn legio. Zo blijven de gevolgen van zware bombardementen op burgerdoelen, waarbij inmiddels honderden doden zijn gevallen, onderbelicht. Embedded journalisten van actualiteitenprogramma RTLNieuws mochten bijvoorbeeld een getuigenverslag van een beschieting van het dorp Khala-e-Ragh in de nacht van 16 op 17 juni vorig jaar niet uitzenden. Zelfs de toenmalige regionale Isaf-commandant Dan McNeill noemde de aanval ‘in strijd met het oorlogsrecht’. Nederland, als hoofd van de Task Force Uruzgan, droeg de verantwoordelijkheid maar wist de dood van zo’n tachtig inwoners dankzij de gemuilkorfde media te verzwijgen. Om dezelfde redenen behoort het bezoek aan ziekenhuizen met oorlogsgewonden of het spreken van ontheemden niet tot de mogelijkheden van de ‘embed’. Ze komen er niet eens bij in de buurt! Dit terwijl het vastleggen van de schending van de Geneefse Conventies van 1949, bijvoorbeeld artikel 13 en 51 van aanvullend Protocol I en II, over ‘indiscriminatory attacks’, tot de hoofdtaken van een oorlogsverslaggever behoort. Burgerslachtoffers negeren maar wel alle aandacht geven aan ‘faits divers’ op een militair kamp, zoals collega Hancké, duidt op grove journalistieke nalatigheid.

Haar excuus dat de oorlog in Zuid-Afghanistan te gevaarlijk is om die unembedded te verslaan, wuif ik weg. Andere oorlogen zijn net zo riskant. Plaatselijke contacten aanboren die kunnen zorgen voor je veiligheid is een deel van het werk. Ben je daar niet toe in staat, blijf dan thuis. Een krant stuurt immers ook geen sportverslaggever naar een voetbalwedstrijd als die de spelregels niet kent.
Als ‘embed’ word je vooral gebruikt. Meelezende en corrigerende Press Information Officers is een uitgekiende spindoctor-methode om een constante stroom van gunstige berichten in de media te laten verschijnen. De ‘embed’ dient dus vooral Defensie zelf.

Door het verzwijgen van relevante informatie kunnen politici noch het thuisfront zich een beeld vormen wat de troepen precies uitspoken en hoe groot het maatschappelijk draagvlak onder de plaatselijke bevolking –en dus het gevaar- is.
Daarom pleitte ik bij de commissies Landsverdediging en Buitenlandse betrekkingen, op 17 juni jongstleden, het stringente Nederlandse censuurbeleid niet te volgen. Ik wees naar een foto genomen van een gebombardeerd huis wat zeker niet door censuur zou zijn komen. De Belgische Kamer van Volksvertegenwoordigers draagt zowel een grote politieke verantwoordelijkheid voor de Afghaanse bevolking, door het sturen van F-16´s jachtvliegtuigen, als voor de militairen en hun familieleden. In het landsbelang mag niets een ongecensureerde verslaggeving dan ook hinderen.
De oproep van collega Corry Hancké om ‘samen de puzzel te laten passen’ wijs ik dan ook resoluut af. In tijden van oorlog is vrije nieuwsgaring van essentieel belang. Gecensureerde ‘embedded’-verhalen dragen juist bij aan de ‘Fog of war’.

et complete interview met mij over de militaire deelname van België in Zuid-Afghanistan, bestemd voor Knack maar daar om ondoorgrondelijke reden ingekort tot een internetpagina (zie blog van 11 juni), staat nu op de site van Indymedia. De interviewers zijn Arno Vanden Eynde en Leo Broers. Aardige Vlaamse jongens die wel het belang zien van discussie bij zo’n belangrijke politieke beslissing. Ik ben zo vrij en heb het gesprek gekopieerd. Lees ‘t!
De kop luidt:

“Het is zorgwekkend dat het zo stil blijft in België”

En dan nu de tekst:
Totnogtoe bleef de deelname van het Belgische leger in Afghanistan rustig en vrijwel onbesproken. Maar daar komt in september verandering in, want dan zal ons land de Navo versterken met vier F-16’s en honderdveertig extra troepen. “Dat lijkt heel clean,” zegt oorlogsverslaggever Arnold Karskens hierover, “maar die bommenwerpers maken juist de meeste burgerslachtoffers. Voor je het weet zit België midden in de oorlog.”
Het verhaal gaat dat kort na zijn overweldigende verkiezingsoverwinning Yves Leterme (CD&V) gecontacteerd werd door Jan-Peter Balkenende (CDA), de Nederlandse premier van dezelfde politieke familie. Die zou Leterme aangespoord hebben om ook eens iets te doen in Zuid-Afghanistan. Op dat verzoek kwam gevolg toen Pieter De Crem, de nieuwe CD&V minister van Defensie in februari verklaarde dat de regering beslist heeft om met vier F-16's het Belgisch engagement in Afghanistan te vergroten.
'Belgie zet een heel gevaarlijke stap', waarschuwt Arnold Karskens, de langst werkende oorlogsverslaggever van Nederland. Karskens (53) kent Afghanistan heel goed. Hij kwam er voor het eerst tijdens de Russische bezetting in 1982 en keerde terug toen de Amerikanen er binnenvielen na 9/11.
In de aanloop van de Nederlandse heropbouwmissie in Uruzgan, een gevaarlijke procincie in Zuid-Afghanistan, werd Karskens gevraagd voor een parlementaire hoorzitting. Zijn commentaar was scherp: “Als u naar Uruzgan gaat om te vechten met de Taliban, kunt u er uw hart ophalen. Maar als u aan wederopbouw wilt doen zal u van een koude kermis terugkomen.”
Intussen is het al meer dan twee jaar geleden dat de Nederlandse troepen het roer van de Uruzgan Task Force van de Amerikanen hebben overgenomen, maar van de beloofde wederopbouw is nog maar weinig gerealiseerd. De ISAF (International Security Assistance Force) is verantwoordelijk voor honderden burgerslachtoffers en de vernieling van heel wat dorpen. Op steun van de bevolking moet de NAVO bijgevolg niet meer rekenen. En ook bij de Nederlanders, die al zestien van hun jongens verloren hebben in Afghanistan, neemt het draagvlak voor de oorlog zienderogen af.
Dat over de F-16's nog maar weinig ruchtbaarheid gemaakt is in ons land, noemt Karskens ronduit zorgwekkend. “Hierover moet nú een publiek debat op gang komen, want eenmaal je een jaar verder bent, sta je misschien met je enkels -of dieper- in het moeras. En kom er dan maar eens weer uit.”

U spreekt zich openlijk uit tegen de Navo-missie in Afghanistan. Waarom?
KARSKENS: “Het is de les van de geschiedenis die ik herhaal. Die oorlog kan je nooit winnen. Daarover zijn de meeste Russische generaals en krijgskundigen het met mij eens. De Russen konden de Mujehadeen destijds ook niet verslaan. De Talibans met hun AK-47’s en hun mijnen vechten op dezelfde wijze als de Mujehadeen toen en de Russen beschikten over gevechtshelikopters en bommenwerpers zoals de ISAF-troepen vandaag. Militair is het een onbegonnen zaak. Het is uitgesloten dat je de Taliban verslaat, tenzij je alle Afghanen uitmoordt. En dat is nu ook weer niet de bedoeling.”

Nederland zou instaan voor de wederopbouw in Uruzgan, het zou toch geen vechtmissie worden?
KARSKENS: “Zo werd het inderdaad verkocht in Nederland. Hadden ze van bij het begin gezegd dat het een vechtmissie zou worden, dan had niemand het gesteund. Ik was daar al voor de Nederlandse troepen daar waren. Uruzgan is gewoon oorlogsgebied. Dan hebben spin doctors de missie maar in een feestverpakking gestopt. We zouden er allemaal goede dingen doen zoals wegen aanleggen, waterputten slaan en schooltjes bouwen. En dan vooral meisjesscholen. Maar je kan de schuur niet verbouwen terwijl het huis in brand staat. Bijgevolg is er na twee jaar nog niet één meisjesschool gebouwd. Ze vernielen meer dan dat ze wederopbouwen.”

Beweert u dat de wederopbouw een voorwendsel was om ten oorlog te trekken?
KARSKENS: “Ja. Het Nederlandse Provenciaal Reconstructie Team (de militaire eenheid die civiele taken op zich neemt zoals de heropbouw of essentiële dienstverlening, nvdr) bestaat uit zo’n zestig manschappen. Die andere duizend troepen sturen we om die zestig te beschermen. In plaats van gewoon te zeggen dat we gaan om te knokken. De rest is toch maar een gordijn om alles achter te verbergen.”

Maar u kan er toch niets op tegen hebben dat de Navo Afghanistan van de Taliban verlost?
KARSKENS: “Ik klaag ook niet wanneer iemand van de Taliban doodgeschoten wordt, maar ze gooien daarbij ganse dorpen plat. Het aantal Talibs dat wordt aangepakt, is niet in verhouding met de vernieling die we aanrichten. Ik heb notitieboekjes vol met getuigenissen van mensen die familie verloren hebben door beschietingen van coalitietroepen. Onlangs schreef ik voor het dagblad De Pers het verhaal van een man die zes van zijn negen zonen verloren heeft bij een bombardement in Chora (district in Uruzgan, nvdr). Daarbij werden veertig qala’s (grote ommuurde woongemeenschappen) vernield. Die man verloor op slag 22 familieleden bij die aanslag.”

Het Internationaal Humanitair Recht zegt dat er een duidelijk onderscheid moet zijn tussen militaire doelwitten en burgerdoelwitten.
KARSKENS: “Ja, natuurlijk. Ik noem het dan ook echte oorlogsmisdaden. Sinds juni van vorig jaar onderzoekt het Openbaar Ministerie in Nederland of de Rules of Engagement (inzetregels, nvdr) bij die aanslag in Chora wel correct waren nageleefd. Zelfs ISAF-commandant generaal McNeill heeft toegegeven dat de aanval een schending van het oorlogsrecht was. Je mag niet zomaar bombarderen zonder te weten waar je op richt. En dat hebben ze wél gedaan. Daarom is het Openbaar Ministerie er al zo lang mee bezig. Die weten ook wel dat de militairen fouten begaan hebben. Wacht maar, je zal zien dat de afronding van het onderzoek er komt tijdens de zomer wanneer iedereen met vakantie is, om zo weinig mogelijk ruchtbaarheid rond de zaak te genereren.”

Zijn die bombardementen door Nederlandse troepen uitgevoerd?
KARSKENS: “Die bommenwerpers stonden onder bevel van de Uruzgan Task Force, dat door Nederland wordt geleid. Het maakt verder niet uit of het toestel Nederlands of Amerikaans was, want de uiteindelijke verantwoordelijkheid -dus ook de politieke verantwoordelijkheid- ligt bij de Nederlanders.”

Hoe kijken de Afghanen aan tegen de Navo-interventie?
KARSKENS: “Ik had al polshoogte genomen in Uruzgan voor het Nederlandse leger daar was. Toen zagen de Afghanen het eigenlijk wel zitten, omdat er hen schooltjes beloofd werden en nieuwe wegen. Maar wat ze zich niet realiseerden is dat ze meteen ook de oorlog binnenhaalden. Moest ISAF in één keer vrede brengen in de provincie, dan is dat goed, maar in Uruzgan zien ze alleen maar een stijging van het aantal bombardementen en het aantal slachtoffers. Een belangrijke rechter in Uruzgan vertelde me dat er het laatste anderhalf jaar meer dan vijfhonderd onschuldige burgers gevallen zijn. Voor het overgrote deel van die slachtoffers zijn de buitenlandse troepen verantwoordelijk, want die hebben de grote bommen en granaten die ganse dorpen vernielen en kinderen bedelven onder de zware lemen muren van de getroffen huizen. Dan hebben de Afghanen uiteindelijk toch liever de Taliban. Hun AK47’s maken niet zoveel slachtoffers. Wanneer je achter een muurtje schuilt overkomt je helemaal niets.”

Speelt de oorlog zo niet in de kaart van de Taliban?
KARSKENS: “Zeker in de bergdorpen van Uruzgan. Daar zijn de mensen oerconservatief en het is maar een kleine stap van hun denken naar het Taliban-denken. Vooral wanneer een blonde Westerse vrouw in legeruniform hen komt vertellen wat ze moeten doen. Vanuit onze levensbeschouwing kunnen we misschien wel zeggen dat dat moet kunnen, maar in Afghanistan ligt dat anders. Trouwens, wij zouden het ook niet pikken moest een vrouw in boerka ons hier de les komen lezen.”

Uw kritiek op de Nederlandse deelname in Afghanistan, maakt van u een luis in de pels van de politiek. Voelt u zich daar niet onwennig bij?
KARSKENS: “Ik zeg altijd: I am not in the business to be liked. Ik doe het niet om schouderklopjes te krijgen. De dag dat de minister van Defensie over mij zegt dat ik een goede journalist ben, zit het totaal fout hoor. Het feit dat ze het over jou hebben, wil zeggen dat je mening er wel toe doet.”

U bent ook een luis in de journalistieke pers. U bent de enige Nederlandse
journalist die weigert de oorlog te verslaan vanonder de beschermende vleugels van het leger. Waarom?
KARSKENS: “Een journalist moet altijd kritisch blijven. En als oorlogsverslaggever is het je primaire taak om schendingen tegen de mensenrechten te registreren en niet zoals mijn embedded collega’s doen: vertellen hoe leuk de militairen het hebben, hoe lekker het eten is in Kamp Holland en of de post op tijd komt. Het is een gemakzuchtige oplossing én het is financieel voordelig, want het kost de journalisten helemaal niets. Embedded journalisten hebben doorgaans weinig ervaring en geloven al die oorlogspropaganda meestal wel. Maar het ergste is dat ze zich vrijwillig laten kortwieken.”

Dus kiest u de moeilijke weg en trekt u er op uit in het door oorlog geteisterde Zuid-Afghanistan?
KARSKENS: “Het is een deel van het journalistieke werk: zorgen dat je goede contacten hebt die je veilig doorheen het land brengen. In Irak was de verslaggeving gemakkelijker, omdat je de oorlog vanop het dak van je hotel kon verslaan. In Afghanistan moet je echt het land in en dat kost meer tijd. Heel wat journalisten vinden dat maar niks en laten zich bijgevolg inlijven door Defensie. Maar het kan natuurlijk niet dat je je stukken laat censureren door het leger. Dat doe je zo al niet en dat moet je zeker niet doen in een oorlogssituatie. Embedded journalistiek is censuur en kan je dus nooit goedkeuren.”

En zo blijft Nederland onwetend over wat er zich echt afspeelt aan het front.
KARSKENS: “Ja, dat is de bedoeling, maar de mensen zijn ook niet gek. De steun voor de oorlog neemt zienderogen af. Zeker wanneer er Nederlandse doden vallen, kelderen de cijfers pijlsnel. Nu is de helft van de Nederlanders al tegen de oorlog. Ze zien de zestien doden bij de Nederlandse militairen en vragen zich af wat het uiteindelijk opgeleverd heeft. Het is zinloos voor de Afghaanse doden, het is zinloos voor de Nederlandse doden en als straks België mee vecht, is het ook zinloos voor de Belgische doden.”

Tot zover viel de deelname van het Belgische leger in Afghanistan weinig op. Denkt u dat daar verandering in komt met de vier F-16’s en honderdveertig troepen die België in september naar het zuiden van Afghanistan stuurt?
KARSKENS: “De Belgische missie is tot nu toe rustig gebleven, omdat het om de beveiliging van de luchthaven ging. Daar wordt niet gevochten. Het is een bewakingsmissie om de stabiliteit te behouden. Maar in het zuiden van Afghanistan is de situatie helemaal anders. Daar heerst oorlog. Je moet er eerst knokken om vrede te bereiken.”

De F-16’s zullen instaan voor verkenning, konvooibegeleiding en luchtsteun.
KARSKENS: “Dat lijkt heel clean, maar die bommenwerpers maken juist de meeste burgerslachtoffers. De gevechtsvliegtuigen zijn de grootste moordenaars en benadelen de gewone burgers het meest. Met die vliegtuigen wordt België een schakel in de ketting van mensenrechtenschendingen. Ook voor de troepen lijkt het veiliger dan het is. Wanneer F-16’s heel laag vliegen, om foto’s te maken of om te schieten, kunnen ze je zo neerhalen. Eén van de Nederlanders die in Afghanistan om het leven kwam, was piloot.”

Denkt u dat België uiteindelijk zal evolueren naar een actieve deelname aan de oorlog?
KARSKENS: “België zet een heel gevaarlijke stap. Je vertrekt met vier F-16’s. Die zullen uiteindelijk toch gebruikt worden wanneer er bommenwerpers nodig zijn. Voor je het weet maak je deel uit van die oorlog. Dat risico is groot. De Navo smacht naar nieuwe militairen. De Nederlanders willen weg uit Afghanistan. De VS heeft geen oneindige schatkist en hebben troepen nodig in Irak. Dus wordt er naar Europa gekeken. De druk op de bondgenoten is groot, want het prestige van de Navo hangt af van een goede afloop van de oorlog. Ga er maar van uit dat er nog zwaar beroep zal gedaan worden op België, om de Nederlanders of een deel van hen te vervangen. Ik geef het je op een briefje: de Stepping Stone theorie. Je begint met vier F-16’s, daarna volgen er een paar reservetoestellen en dan is het maar een kleine stap om een nieuwe troepenmacht te laten uitrukken. Voor je het weet ga je bommen werpen of wordt je zelf beschoten. Pas wanneer de eerste Belgische doden gaan vallen, zal het besef komen. Je moet eerst de consequenties voelen. Die zijn nu nog niet duidelijk in België.”

Maar België blijft maar een korte periode van vier maanden en vraagt een duidelijke exitstrategie van de Navo.
KARSKENS: “(Overtuigd) En toch komt er een verlenging. Nederland zou ook maar twee jaar blijven. ‘Ik zweer het,’ zei de minister van Defensie. Maar dan komt er een andere regering of is de situatie gewijzigd. Je gaat ook niet voor vier maanden al die spullen overvliegen. Het is een principe-akkoord: eenmaal je 'ja' gezegd hebt voor vier maanden, blijf je langer en voor je het weet zitten jullie midden in de oorlog. Het is zorgwekkend dat het zo stil blijft in België. Hierover moet nú een publiek debat op gang komen.”

Minister De Crem heeft beloofd uiterst voorzichtig te zullen zijn. De interventievoorwaarden zullen voor het vertrek duidelijk worden vastgelegd. Waarom verwacht u dat de Belgen toch dezelfde fouten zullen maken als de Nederlanders?
KARSKENS: “Ze maken allemaal dezelfde fouten. De Britten bombarderen, de Amerikanen ook. Je kunt met een groot leger een rebellengroep als de Taliban nooit verslaan, tenzij je ontzettend veel burgerdoden op je geweten wil hebben. We leven nu eenmaal in een wereld waar burgers rechten hebben. Er zijn internationale verdragen om mensen waar ook ter wereld te beschermen. En het is mijn taak als journalist om daar steeds op te wijzen.”

U zei eens: Alleen de Afghanen kunnen Afghanistan helpen”. Vind u dat de Navo zich moet terugtrekken?
KARSKENS: “Ja. De Navo moet zich geleidelijk terugtrekken. Je moet niet blijven denken dat je de problemen militair kunt oplossen. De Afghanen moeten het zélf doen, ook al zijn wij verantwoordelijk voor heel veel van die ellende. Dat zal aanvankelijk heel wat rotzooi opleveren, maar zoals het nu gaat, loopt het helemaal fout. Je komt niet tot een oplossing door een blik militairen open te trekken.”

Het gaat slecht met de Belgische journalistiek. Ook bij onze zuiderburen steekt de embed-draak zijn kop om de hoek. Twee journalistes van de Vlaamse krant De Standaard en een van de francofone Le Soir verblijven dezer dagen ‘embedded’ bij de Nederlandse militairen in Uruzgan. Gaan onze zuiderburen ook door de knieën voor de censuur? Aan het woord hoofdredacteur van De Standaard Bart Sturtewagen die ik sprak voor De Pers.

Ook gij embedded?
“Belgische troepen vertrekken na de zomer richting het zuiden van Afghanistan. We willen alvast wat rondkijken en hebben een goede relatie met het Nederlandse leger. Vandaar.”

De Standaard mag niets schrijven wat de missie in gevaar brengt of een slechte naam bezorgd?
“Vooral mogen we niks schrijven wat de veiligheid van de troepen dus ook van mijn journalisten in gevaar brengt. En dat vind ik prima. ’s Nachts denk ik wel eens: ‘er zal toch niks gebeuren met onze meiden.’”

Burgerslachtoffers van Nederlands optreden mag u niet fotograferen of interviewen?
“Kijk, als we thuis blijven, hebben we niks. Nu kunnen we een deel vertellen. Extra informatie geven. De lezer weet in welke context er wordt gewerkt. Hoor ik wat gecensureerd is en kom ik in gewetensnood dan zullen we ons er over beraden en mogelijke het bij terugkomst alsnog vermelden.”

Aha, dacht ik. Hebbes! Dus even gebeld naar de persvoorlichter ‘Operatieën’ van het Ministerie van defensie in Den Haag met de vraag: ‘Mag je na terugkomst opschrijven wat eerder is weggestreept?’ Woordvoerder Marcel Pullen antwoordde: “Zover ik weet is het nooit gebeurd. We gaan er vanuit dat journalisten de overeenkomst naleven. Het is toch een soort gentleman’s agreement.”

Terug naar de enthousiast klinkende hoofdredacteur die niet van plan lijkt de ruiten bij Defensie in te gooien. Let maar op z’n antwoord.
Vindt u dat het Belgische leger in de toekomst aan bezoekende journalisten dezelfde embed-restrictie moet opleggen?
“Ik wil het niet bij voorbaat afwijzen.”


PS Niet alleen De Standaard beperkt de blik van de lezer. Ook het weekblad Knack verzwijgt. Zo werd afgelopen week een interview met mij niet opgenomen, ondanks eerdere toezeggingen. Daarin pleitte ik voor een discussie over het sturen van vier F-16 vliegtuigen naar Kandahar dit najaar. Het verhaal werd stevig ingekort en op de site weggezet. Dus ook in België wordt gezwegen juist nu de Belgische media hun belangrijkste rol dienen te vervullen -informeren en waarschuwen voor de risico’s van een oorlog.
(Nagekomen PS2. Het artikel zou sterk verkort wel zijn geplaatst in de Knack. Hoor ik van een van de schrijvers. Toen ik het blad in handen had, heb ik ik tweemaal voor naar achteren doorgebladerd maar niks gevonden. Valt t zo goed wegstoppen dat het niet opvalt onder het kopje 'pragmatische censuur'?)

Als foto neem ik een uit de serie platgebombardeerde huizen in Uruzgan. Voor wie niet ziende blind wil zijn.

Ik had er deze week al over geschreven maar omdat het zo stil blijft, herhaal ik de boodschap nogmaals. Deze week stapt Nederland een nieuwe oorlog in!

Vanuit de zuid-oostelijke stad Goz Beïda opereren 60 Mariniers als verkenningseenheid van een 400 man sterk Iers bataljon. In een ruim honderd kilometer langs strook langs de Soedanese grens moeten zij de 160.000 ontheemden en vluchtelingen van het departement Dar Sila beschermen. Gevaren zijn er in overvloed, anders dan schorpioenen en giftige slangen. Tachtig kilometer verder bij de grensstad Adé wachten honderden soldaten van het Tsjadische Nationale Leger ANT opeen aanval uit Soedan. De diplomatieke betrekkingen tussen de buurlanden zijn in mei beëindigd nadat rebellen gesteund door Tsjaad de Soedanese hoofdstad Khartoum aanvielen. In februari vielen Soedanese rebellen al eerder de Tsjadische hoofdstad N’Djamena binnen. In deze ‘proxy-war’, waarbij de regeringen zich van derde partijen bedienen, zijn dit jaar al honderden doden gevallen. De vraag luidt niet of er gevechten uitbreken. De vraag moet zijn: wanneer. Voor of na de regentijd die nu begint.

Intussen lijken de Nederlandse militairen lijken op het ergste voorbereid in de Tsjadische savanne. Temidden van doornstruiken en laag kreupelhout is de militaire basis ‘Camp Ciara’ afgezet met drie rollen prikkeldraad, vervolgens een brede tankgracht, dan een vier meter hoge aarden wal en opnieuw een sloot. De Nederlandse detachementcommandant majoor Tjarko Leungen wijst wandelend over 250 bij 250 meter grote terrein met witte tenten naar de enorme dieselvoorraad van 250.000 liter.
De pezige Leungen, een verwoed triatlonatleet, erkent dat gevaar dreigt: ”We willen naar de grens maar we gaan er niet zo maar op af. Pas na overleg met de plaatselijke autoriteiten als de prefect.”
De Ierse bataljonscommandant majoor Steve Morgan is niet bang dat 3700 man sterke Europese troepenmacht Eufor klem komt in de binnenlandse strijd tussen de Tsjadische regering en opstandelingen. Frankrijk, die de helft van Eufor-macht levert, heeft begin dit jaar de zittende president Idriss Déby geholpen bij het neerslaan van een opstand. Deze steun was zeer tegen de zin van de anti-regeringsrebellen die ook in de omgeving van Goz Beïda operatief zijn. Morgan: “Het Eufor-mandaat is duidelijk. Bescherming bieden aan vluchtelingen en ontheemden. Raken we betrokken bij de strijd van de vechtende partijen dan hebben we gefaald.”

Komen de Nederlanders of Ieren in Sector Zuid onverhoopt in de problemen, dan staan er 120 Franse militairen van een Quick Reaction Force klaar hulp te bieden. Ook Nederlandse militairen kunnen elders langs de 1350 lange grens met Soedan voor de strijd worden opgeroepen. Leungen: “De Nederlandse troepen zijn inzetbaar in het hele Eufor-gebied.”
We wachten dus maar af. Maar gerust ben ik er niet om. Ook in het zuiden van Soedan, zo meldt NRC-collega Koert Lindijer, is het erg onrustig. Midden- Afrika, Soedan, Tsjaad, Noord-Oeganda, Oost-Congo, is volgens mij op Irak/Afghanistan na de meest instabiele regio van de wereld. De aandacht is echter miniem, op u lezer na!

Foto is genomen op het nieuwe Nederlands/Ierse kamp. Marinier Leungen staat rechts op de foto.

‘TAB,TAB,TAB.’ Dat ging er de laatste twee weken door me heen. Op die momenten dat alles tegenzat. Volle vliegtuigen, vol zonder mij, bedoel ik. Nog vollere autobussen met tonnen vracht op het dak. Het gangpad zo volgestort dat je alleen op je knieën je zitplaats kon bereiken. Verder stof, stof en nog eens stof happen bij een temperatuur van boven de 45 graden Celsius.
Ik was op bezoek in Tsjaad. U weet wel, Midden-Afrika, waar rebellen uit het land zelf en uit Soedan de zaak onveilig maken. Militairen, onder andere 60 Nederlandse mariniers, van de Europese troepenmacht EUFOR mogen dankzij Veiligheidsraadresolutie 1778 daar de zaak opkalefateren voor de 430.000 vluchtelingen en ontheemden. Daarom nam ik er een kijkje. Geen spijt. De Darfur-regio is de grootste man-made disaster op deze wereldbol. Aandacht is op zijn plaats.
De hobbelwegen, het erbarmelijk slechte eten, de hemeltergende bureaucratie nam ik deze reis voor lief.
‘TAB- That’s Africa Babe.’
Meer in De Pers vanaf maandag!

Foto: U ziet mij samen met ‘chef du village’ Bako-Moustapha wiens dorp door de Arabisch-Soedanse Janjaweed in november 2007 is vernietigd.

Goed boek gelezen. ‘Standard Operating Procedure’ het verhaal achter de Abu Ghraib-foto’s. U kent de snapshots vast nog wel. Mannen met onderbroek over het hoofd getrokken en vastgeklonken aan de celtralies in een extreem pijnlijke houding. Naakte lichamen opgestapeld tot een piramide met lachende bewakers die toekeken. Het boek van de Amerikaanse schrijvers Gourevtich en Morris beantwoordt de vragen achter die beelden: Wie namen de foto’s? Waarom? En vooral hoe heeft het zover kunnen komen? Om een tipje op de lichten: Burgers aangehouden door achttienjarige Amerikaanse snotneuzen met geen andere verdenking dat ze zich op ‘de verkeerde plek op de verkeerde tijd’ ophielden, vulden snel de cellen van de Abu Ghraib even buiten de hoofdstad Bagdad na de invasie van maart/april 2003. Door de administratieve chaos bleek achteraf driekwart onschuldig maar ontkwam niet aan de mishandeling en maandenlange opsluiting. CIA-verdachten werden simpelweg niet geregistreerd. De bewakers waren MP’s Militaire Politie, die geen scholing hadden, maar wel vrij spel. Wat het aan bruikbare informatie opleverde –het voorkomen vaan aanslagen op Amerikaanse militairen- was minimaal, volgens een ondervrager die in het boek aan het woord komt. Mensen die pijn lijden, zullen je alles vertellen, stelt hij.
De terreur was onbekend gebleven als niet een paar militairen zich lieten fotograferen, lachend met een sigaret in de hand naast een stapel naakte mannen. Voor de kick. Maar ook omdat, zoals de Amerikaanse Sabrina Harman zegt, dat ze bang was dat anders niemand haar verhalen zou geloven. De bekendste van de mishandelaars werd soldaat eerste klas Lyndie England. Zij poseerde met een leiband om de nek van een gevangene. Ze noemt het ‘Standard operating procedure’, de norm in de Abu Ghraib in die dagen. Ze snapt nog steeds niet wat ze fout deed. “Regels kon je niet overtreden, want die waren er niet.” Ze kreeg drie jaar gevangenisstraf. Uiteindelijk was ze ook slachtoffer want haar superieuren bleven gespaard.
Dit boek is verplicht leesvoer voor wie wil voorkomen dat Nederlandse militairen zich ooit vergrijpen aan bijvoorbeeld Afghaanse gevangenen.
(The Penguin Press, New York, 2008. 286 pagina’s, Engels, €26,--in de boekhandel)


Foto is niet genomen in de Abu Graib maar in de gevangenis van al Muthanna in 2004. Wat denkt u: Zijn Nederlandse militairen ook tot zo iets in staat?

Al eerder schreef ik over Joris Luyendijk, onze sirene in medialand (blog: 31-3-2007). Ik vond zijn boek ‘Het zijn net mensen’ interessant. Soms hilarisch door de vele leuke grappen. Neem ik geen woord van terug. Journalistiek is best een grappig beroep. En er eens flink tegen trappen mag.
Nederlandse correspondenten van over de hele wereld vonden het echter nodig om te reageren op zijn stelling dat journalisten nooit de hele waarheid boven water kunnen halen. Ze hebben hun kritiek gebundeld in het net verschenen boek ‘Het maakbare nieuws’. En hoewel ik het boek niet heb gelezen, ken ik wel het werk van veel van deze collega’s. En ik vind –omdat ik de situatie en de moeilijkheidsgraad ter plaatse ken- dat ze goed werk doen: Bram Vermeulen in Zimbabwe, Coen van Zwol op de Kaukasus, Conny Mus in het Midden-Oosten. De samenstellers van het boek hadden mij uitgenodigd voor een bijdrage maar ik heb bedankt voor de eer. Want wat Joris zegt, is zijn mening. Het is geen wet. Waarom zou ik dan appelleren? En ach kritiek op de Westerse persbureaus kreeg ik er al ingepompt op de School voor de Journalistiek. Daarnaast heb ik al een dik boek, ‘Pleisters’, geschreven over de Nederlandse oorlogsverslaggeving. Dus ‘laat maar’ dacht ik. Geen spijt overigens.

Vandaag stond in NRC Next, een reactie van Joris op de kritiek van de collega’s. En toen ik dat las, dacht ik: ‘Beste Joris, je ziet het niet meer duidelijk’. Of moet ik schrijven: ‘Joris, je bent bang geworden?’ Hij deelt complimenten uit aan verslaggevers die hij in zijn vorige boek, dan niet bij naam, de goot inschreef.
Waarom spreekt hij over ‘geweldig werk’ van Nederlandse journalisten die hun verhalen over Uruzgan vrijwillig laten censureren? Wat is er geweldig aan een bezoek aan Uruzgan uitsluitend en alleen onder de parasol van Defensie? En waarom geen kritisch woord over de betaling door het Ministerie van Buitenlandse Zaken en Ontwikkelingssamenwerking aan een weekblad met een special over Afghanistan? Uitvoerig beschreef ik de gevallen op deze blog.
Nog een punt. Joris vindt het erg belangrijk dat Nederland een vaste correspondent in Kabul heeft. Maar wat is die waard als die correspondent na een bezoek aan Nederlandse militairen de artikelen aan de militaire censuur moet tonen?
Joris wil graag ‘nieuwe journalistieke methodes’. Waarom? Laten we eerst maar eens de oude onder de knie krijgen. Dus erop af, rond kijken, noteren en schrijven! Ook als de doden door Nederlandse militairen zijn veroorzaakt.

Over de volgende zin struikelde ik het hardst. Want wat schrijft Joris: ‘Kwaliteitsjournalisten onderscheiden zich, zowel van hun publiek als van hun collega’s bij gratis kranten en onderbezette infotainmentprogramma’s, door hun vermogen informatie te doorgronden, te wegen, in een context te plaatse.’
Pardon Joris! De Pers is een gratis krant. En ik werk ervoor. Bewust want De Pers is nu net uitgerekend de ENIGE die niet buigt voor de censuur in Uruzgan. De enige die wel consequent de Afghaanse gewonden en nabestaanden aan het woord laat.

Waarom deze onterechte kritiek van Joris? Ik denk dat ik het weet. Joris heeft graag kritiek op mensen die veraf staan. Maar wordt huiverig als hij mensen uit zijn directe omgeving moet aanvallen. Joris is dus bang en dat valt me van hem tegen.

Ik zet er maar weer een foto bij uit Uruzgan. Het soort foto’s dat in de Nederlandse kranten nooit verschijnt. Ook vandaag niet in NRC Next. Wel afgelopen maandag in De Pers. Daarover geen woord van Joris.