Goed boek gelezen. ‘Standard Operating Procedure’ het verhaal achter de Abu Ghraib-foto’s. U kent de snapshots vast nog wel. Mannen met onderbroek over het hoofd getrokken en vastgeklonken aan de celtralies in een extreem pijnlijke houding. Naakte lichamen opgestapeld tot een piramide met lachende bewakers die toekeken. Het boek van de Amerikaanse schrijvers Gourevtich en Morris beantwoordt de vragen achter die beelden: Wie namen de foto’s? Waarom? En vooral hoe heeft het zover kunnen komen? Om een tipje op de lichten: Burgers aangehouden door achttienjarige Amerikaanse snotneuzen met geen andere verdenking dat ze zich op ‘de verkeerde plek op de verkeerde tijd’ ophielden, vulden snel de cellen van de Abu Ghraib even buiten de hoofdstad Bagdad na de invasie van maart/april 2003. Door de administratieve chaos bleek achteraf driekwart onschuldig maar ontkwam niet aan de mishandeling en maandenlange opsluiting. CIA-verdachten werden simpelweg niet geregistreerd. De bewakers waren MP’s Militaire Politie, die geen scholing hadden, maar wel vrij spel. Wat het aan bruikbare informatie opleverde –het voorkomen vaan aanslagen op Amerikaanse militairen- was minimaal, volgens een ondervrager die in het boek aan het woord komt. Mensen die pijn lijden, zullen je alles vertellen, stelt hij.
De terreur was onbekend gebleven als niet een paar militairen zich lieten fotograferen, lachend met een sigaret in de hand naast een stapel naakte mannen. Voor de kick. Maar ook omdat, zoals de Amerikaanse Sabrina Harman zegt, dat ze bang was dat anders niemand haar verhalen zou geloven. De bekendste van de mishandelaars werd soldaat eerste klas Lyndie England. Zij poseerde met een leiband om de nek van een gevangene. Ze noemt het ‘Standard operating procedure’, de norm in de Abu Ghraib in die dagen. Ze snapt nog steeds niet wat ze fout deed. “Regels kon je niet overtreden, want die waren er niet.” Ze kreeg drie jaar gevangenisstraf. Uiteindelijk was ze ook slachtoffer want haar superieuren bleven gespaard.
Dit boek is verplicht leesvoer voor wie wil voorkomen dat Nederlandse militairen zich ooit vergrijpen aan bijvoorbeeld Afghaanse gevangenen.
(The Penguin Press, New York, 2008. 286 pagina’s, Engels, €26,--in de boekhandel)


Foto is niet genomen in de Abu Graib maar in de gevangenis van al Muthanna in 2004. Wat denkt u: Zijn Nederlandse militairen ook tot zo iets in staat?