Op de tweedaagse NAVO-top, die zondag in Chicago begint, staat het hoofdpijndossier Afghanistan centraal. 130.000 buitenlandse militairen moeten binnen anderhalf jaar het Zuid-Aziatische land verlaten. Dat is geen leuk vooruitzicht, want inmiddels staan aan de zijlijn de verslagen ultra-orthodoxe taliban van 2001 te trappelen. Het is een publiek geheim: na 2014 wacht de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie, de eerste nederlaag in haar (dan) 65-jarige geschiedenis.

Vandaag, 8 mei, is de Tweede Wereldoorlog precies 67 jaar geleden in Europa geëindigd. Op de televisie legden de Franse president Nicolas Sarkozy samen met zijn opvolger François Hollande een krans bij het monument voor de Onbekende Soldaat onder de Arc de Triomphe in Parijs. Dat was een ontroerend gezicht. Winnaar en verliezer verenigd voor de goede zaak. Ook las ik deze dag dat burgemeester Henk Aalderink van de gemeente Bronckhorst, waar Vorden onder valt, stappen onderneemt tegen een rechtelijke uitspraak die hem verbood Duitse omgekomen militairen te eren op onze nationale herdenking van 4 mei. Hij is zo verbolgen dat hij zelfs een radiostilte in acht neemt. Waarschijnlijk is hij bang dat hij zichzelf verspreekt en zo politieke zelfmoord pleegt. Wat is in hem en veel Nederlanders gevaren?

Niets bleef de luisteraar bespaard bij het voorlezen van het twee uur durend vonnis tegen de voormalige Liberiaanse president Charles Taylor, afgelopen donderdag 26 april in Leidschendam. In de door hem gesteunde oorlog werd bij gevangengenomen kinderen met een mes op het voorhoofd de afkorting RUF - Revolutionair Verenigd Front - gekerfd. Zoiets voorkwam namelijk desertie. Uitgetrokken ingewanden van tegenstanders werden over de weg gespannen en gebruikt als wegversperring. In de omgebouwde basketbalzaal van het voormalige hoofdkwartier van de Nederlandse inlichtingendienst AIVD, dat de laatste zes jaar dienst doet als dependance voor het Sierra Leone-tribunaal, kon je in de leespauzes van rechter Richard Lussick een speld horen vallen. Tussen 1996 en 2002 pousseerde de 64-jarige verdachte rebellen van zijn buurland Sierra Leone in een oorlog die naar schatting 50.000 slachtoffers maakte. Het vonnis, schuldig op alle elf aanklachten, van de voormalige Liberiaanse president Charles Taylor, verdient applaus en beïnvloedt daarbij het proces tegen zijn handelspartner Guus Kouwenhoven.

De Pers maakte school met reportages uit Afghanistan, Libië en Syrië. Oorlogsverslaggeving pur sang. In de laatste papieren editie van De Pers leg ik nog eens uit hoe het zou moeten. En dat je met de waarheid geen vrienden maakt, is mij worst. Want waar je mee omgaat, raak je mee besmet. De lakmoesproef voor iedere oorlogsverslaggever is dan ook het gemak waarmee hij ruzie maakt. Let wel: het inhoudelijk dispuut over de do's and don' ts van het vak. Welnu, De Pers heeft met mij het beste in huis gehaald. Met bijna alle collega's heb ik voor zeer korte of zeer lange tijd onenigheid gehad. En zo hoort het ook. Weg met de consensusjournalistiek waarbij iedereen het werk van de ander 'geweldig' moet vinden. Fantastische oorlogsverhalen bestaan niet, en al helemaal niet geschreven door je concullega's.

De Roma-familie Nicolich terroriseert een wijk in Vleuten en moet daarom verhuizen. Dit artikel is het laatste in de legendarische serie 'Oorlog achter de Dijken' die ik voor De Papieren Pers heb geschreven. Het verhaal begint als uit een bovenraam Rambo Nicolich(25) - zwarte kuif met ontbloot bovenlijf schreeuwt. Het is half een, hij is net wakker en wijst naar de buren. ‘Als hun kinderen barbecuen en muziek maken is het geen probleem. Als wij het doen is het ‘schmerzen’. Ze klagen als ze een zigeuner zien.’ Buren komen aanrijden. Een gezin stapt uit. Met een hulpeloos gebaar wijst de vader naar zijn jonge kinderen. Hij zou heel graag willen reageren, maar durft niet. Een buurvrouw: ‘We waren van plan om naar de pers te stappen. De politie zei: dat moet je niet doen, dan ben je je leven niet zeker.’

Olie-ingenieur Henk van Bilderbeek (57) verdenkt CDA’er Verhagen van ‘constante tegenwerking’ bij het terugeisen van zijn enorme Guatapuri-olieveld in Colombia. Dat veld heeft een waarde van minimaal 70 maar wellicht 400 miljard dollar. De Nederlandse Rockefeller werd in september 2004 gearresteerd en veroordeeld tot 20 jaar cel wegens witwassen van drugsgeld. Alles gebaseerd op valse bekentenissen en bewijzen rond de exploitatie van de bron, stelt hij. Henk heb ik enkele malen bezocht in de gevangenis en je mag zeggen een goede bekende. Hoe hij wordt vermorzeld in een Kafka-achtig scenario is hallucinant.

Een besmettelijke ziekte, daar leek het op, toen na elkaar twee veteranen uit Groningse dorpen zelfmoord pleegden. Cyprusganger Guido Reinders (40) uit Ten Boere sloeg 6 december de hand aan zichzelf. Libanonganger Enno Groefsema (49) uit het acht kilometer verder gelegen Bedum beroofde zich op 17 januari het leven. Jaren voordien hadden de twee al psychische problemen. Familieleden doen een oproep aan het ministerie van Defensie om het onderwerp zelfdoding onder veteranen uit de taboesfeer te halen. Ook in de nieuwe veteranenwet, die dit jaar van kracht wordt en is opgesteld voor een betere nazorg voor veteranen, bestaat er geen registratie van zelfdoding. Die is nodig om hulpprogramma’s op te kunnen zetten, menen familieleden en deskundigen. ‘Voor onze Guido helpt het niet meer, maar er zijn veel meer jongens met problemen na hun uitzending’, zegt de moeder van Reinders. De ex-vrouw van Enno Groefsema en moeder van zijn twee kinderen waarschuwt: ‘Zijn kameraden bij de begrafenis mankeerden allemaal wat: de een had een kort lontje, de ander ellende met echtscheiding.’

Deze week had ik de Nederlandse pater Frans van der Lugt aan de telefoon. Hij is de enige Nederlander, zo ver ik weet, nog woonachtig in de belegerde Syrische stad Homs. Het is in de stad dit moment zo gevaarlijk dat er zondag geen referendum gehouden kan worden over de nieuwe grondwet. ‘Mensen durven nauwelijks de straat op door de beschietingen’, meldt hij. Even wist de 73-jarige Jezuïet de belegerde stad te verlaten. ‘Ik ken de kleine wegen’, zegt hij vanuit de hoofdstad Damascus. ‘Ik zwaaide naar de militairen en reed door.’ De volgende dag keert hij terug naar de derde stad van Syrië, die inmiddels is uitgegroeid tot het revolutionaire centrum van de elf maanden durende opstand tegen president Bashar al Assad. ‘Ik help 500 families met eten, medicijnen en geld. Er is voedsel en sommige winkels zijn open maar veel mensen hebben geen inkomen.’

Syrische veiligheidstroepen winnen terrein in hun offensief tegen opstandelingen, zeggen mensen ter plekke bij een tussenstand van de burgeroorlog. Hoe de strijd afloopt weet niemand. Maar akelig voor de bewoners van het land en de regio is niet denkbeeldig. 

Mag je een kleinzoon het oorlogsverleden van zijn grootvader aanwrijven? Deze vraag stelde ik me in de discussie rond de bouw van het Buchenwaldhek, het meest controversiële kunstwerk van Nederland. U weet wel: Twee rokende crematoriumschoorstenen met daartussen prikkeldraad als toegangspoort voor landgoed Groot Bentveld in Zandvoort. Uit onderzoek bleek dat de opa van koper Jack Bakker heulde met de Duitse bezetter.

Religieus geïnspireerde moorden veroorzaken een groeiend aantal slachtoffers in Syrië. Het dodental wordt dus niet uitsluitend veroorzaakt door veiligheidstroepen versus demonstranten. Sektarische liquidaties winnen snel terrein. Dat maakt de kans op een vreedzame oplossing steeds kleiner. Hierbij een verhaal dat ik optekende in Homs en wat velen niet willen lezen, willen weten of volgens hen simpelweg niet bestaat.

Het is vrijdag in Homs, Syrië. Om het hardst roepen de muezzins door luidsprekers op voor gebed als een auto mij op de straathoek afzet. De chauffeur: ‘Wacht hier, ze pikken je in vijf minuten op. Het codewoord is Youssef.’ En weg scheurt de auto. Dan begint het wachten te midden van zwervend huisvuil dat al wekenlang niet is opgeruimd als gevolg van de strijd tussen veiligheidstroepen van de Syrische dictator Bashar al-Assad en opstandelingen. Zo vlak voor de gang naar de moskee zijn de gevechten even geluwd. Maar middels graffiti-slogans op nagenoeg alle muren van de een miljoen inwoners tellende stad woedt de strijd onverminderd verder. De pro’s: ‘God, Syrië en Bashar al-Assad. Meer hebben we niet nodig.’ En de anti’s: ‘God, Syrië en Vrijheid. Meer hebben we niet nodig.’ Veel teksten zijn met zwarte verf onleesbaar gemaakt, dat betekent dat dit kruispunt omstreden is.