Leugenaars en draaikonten verraden zichzelf, en dat is ook het geval bij Volkskrant-correspondente in Afghanistan Natalie Righton. Afgelopen maandag 16 april won zij de journalistieke jaarprijs De Tegel 2011 voor 'onderzoeksjournalistiek' over de politietrainingsmissie in Kunduz. Dat is ten onrechte, en ik heb dat geuit door hardop in de zaal te roepen dat ik het een schande vind. Voor een journalistieke prijs is namelijk op de eerste plaats originaliteit vereist.

En de rekensom over wat de opleiding van een Afghaanse agent in Kunduz kost, die Righton heeft ingezonden als onderdeel van een serie artikelen, heb ik al in januari 2011 gemaakt. Dat is toen gepubliceerd op de goed bezochte websites van De Pers en Joop.nl, en op mijn eigen website www.arnoldkarskens.com. Righton zegt in een reactie op mijn verwijt in de Volkskrant van 18 april: 'Ik kende de column van Karskens niet toen ik mijn onderzoek naar de kosten begon.' Welnu, het was om te beginnen, geen column. En haar reactie staat totaal haaks op de reactie van haar hoofdredacteur Phillipe Remarque tegenover het ANP: 'We waren ons ook bewust van het stuk van Karskens.' Die twee uitspraken kunnen niet allebei waar zijn, tenzij Remarque het vergeten is aan zijn verslaggever te vertellen. Dat lijkt me sterk. Dat Volkskrant z'n aanpak heeft afgekeken van mij geeft de hoofdredacteur onomwonden toe: 'Dat verhaal is destijds helemaal doodgevallen, hij had het niet zo handig opgeschreven. Wij hebben het beter gedaan. Het idee was niet nieuw, maar dat hoeft ook niet.'

De Volkskrant heeft zeker het wedstrijdreglement van De Tegel niet gelezen, dat voorschrijft dat inzendingen moeten voldoen aan 'onderscheidende, hoogwaardige onderzoeksjournalistiek die op zelfstandige wijze onthult.' Deze journalistieke prijs kun je dus niet winnen met het opwarmen van een oude prak. Daarbij verwijt het duo mij natte vingerwerk. Opmerkelijk dat we dan tot hetzelfde eindbedrag komen.

Nu zou ik niet zo fel van leer trekken als de kostenberekening ergens in alinea vijf of zes van een van haar verhalen was verstopt. Maar nee, de kop 'Agent van een half miljoen' prijkt als opening van de krant op 24 november 2011 en op de avond van de Tegel-uitreiking noemde ze in een introductie-filpmpje het bedrag met nadruk. Ik riep 'plagiaat'. Gezien de vrijwel identieke kop, methode van aanpak en conclusie zou je dat kunnen roepen. Maar nog beter was geweest als ik haar 'copycatjournalistiek' had verweten, want het is meer dan een zinnetje overschrijven. Deze na-aperij is een veel voorkomend euvel in de Nederlandse media. Dat belonen met een prestigieuze prijs is voor mij net een brug te ver. Vandaar mijn boosheid.

Verder is het pertinent onjuist, zoals zij beweert, dat ik heb gezwegen tot de uitreiking. November vorig jaar na publicatie in de Volkskrant twitterde ik de overeenkomst tussen beide stukken al door. Vorige week nogmaals een twitterbericht waar nota bene Righton zelf op heeft gereageerd! Maar misschien heeft ze inderdaad last van geheugenverlies.

Wat de zaak helemaal bizar maakt, is dat Righton op de radio (Lunch, Radio 1, 17 april) en een boze adjunct-hoofdredacteur van de Volkskrant tegenover mij op dezelfde prijsavond ontkennen dat het gewraakte artikel 'agent van een half miljoen' is ingezonden voor De Tegel. Terwijl de website van De Tegel dat toch overduidelijk aangeeft. Vanwaar die plotse ontkenning? Knaagt hun geweten?

In een reactie verzucht Righton verder onder welke zware en gevaarlijke omstandigheden zij haar werk heeft moeten verrichten. 'Voor je het weet richt iemand een wapen op je en ben je dood.' Mij imponeer je er niet mee. 'If you can't stand the heat, stay out of the kitchen.' Evenmin imponeert ze me met de term 'jaloerse verliezer', die ze mij heeft opplakt. Zelf zend ik niet in voor De Tegel, dus verloren heb ik niks. Maar dat wil niet zeggen dat Righton had mogen winnen.

Als extra duiding wil ik toevoegen dat ik al jaren kritisch de vaderlandse journalistiek uit conflictgebieden volg, zoals in mijn boek 'Pleisters op de ogen. Pleister op de mond', de geschiedenis van vier eeuwen Nederlandse oorlogsverslaggeving. Een van de belangrijke lessen die daaruit valt te leren is dat 'schreeuwen' beter is dan 'stelen'.

Mijn verhaal staat ook op de site (onder constructie) van De Nieuwe Pers. De foto nam ik vorig jaar in Kunduz.