Laatste waarschuwing: de security-scanners op Schiphol zijn onbetrouwbaar. Klein kaliber koges kunnen ongemoeid worden meegesmokkeld terwijl voor een Nederlands alternatief geen belangstelling is. Dus wie met de kerstdagen denkt veilig vanaf Schiphol naar – pakweg – New York te vliegen kan bedrogen uitkomen.

Officieel is het geheim, maar de scanapparaten op Schiphol ontdekken geen vuurwapenpatronen kleiner dan 2 tot 2,5 centimeter. Ook al zijn die van metaal. In combinatie met een onschuldig ogende pen, meegesmokkeld via de handbagage, beschikt een terrorist over een schietwapen. Daarmee kan hij een kaping uitvoeren. Maar ook een gat schieten in de vliegtuigcabine, die vervolgens op grote hoogte door overdruk uiteenspat. Op de nationale luchthaven passeren maandelijks miljoenen vertrekkende passagiers de security-scanners met enkelbands radarfrequentie. En die bevallen Schiphol zo goed dat er de komende maanden naast de zestig bestaande nog tien extra worden geplaatst tegen de prijs van zo’n 200.000 euro per stuk.

Schiphol vormt daarmee een uitzondering. Duitsland heeft op het vliegveld van Hamburg in september het gebruik van identieke security-scanners gestopt. Na langdurig testen blijken de apparaten onbetrouwbaar, omdat ze in ruim de helft van de gevallen ‘vals alarm’ geven. Dat ‘alarm’ kan twee zaken inhouden. ‘Vals positief’ wil zeggen: er zit niks maar toch gaat het alarm. Dit is lastig, maar overkomelijk. Bij ‘vals negatief’ is er niks te zien, maar wel iets aanwezig. En dat laatste is bijzonder gevaarlijk. Tegelijkertijd ziet ook Italië na een test van zes maanden op de vliegvelden van Rome en Palermo af van invoering, omdat de scanners langzaam en ineffectief zijn. Als gevolg daarvan staan in de Verenigde Staten, met ruim 260 gelijksoortige security-scanners op vliegvelden, en in Australië de apparaten inmiddels intern bij de veiligheidsdiensten ter discussie. Want er is nog dat andere euvel. Explosieven die de terrorist in zijn onderbroek verstopt zijn evenmin traceerbaar.

De uitbreiding van de security-scanners, ontworpen door het Amerikaanse bedrijf L-3 Communications, op Schiphol is des te opvallender omdat inmiddels een beter alternatief binnen handbereik ligt. Lucas van Ewijk heeft met zijn ?afdeling radartechnologie van natuurwetenschappelijk onderzoekscentrum TNO in Den Haag een gepatenteerde scanner ontwikkeld die door gebruik van multifrequentie-technologie de resolutie verbetert. Van Ewijk, inmiddels weg bij TNO: ‘Met de nieuwe technologie kun je kleinere objecten van 3 tot 5 millimeter waarnemen en het onderscheid tussen voorwerpen is duidelijker.’ Ondanks de grote voordelen bestaat bij de Nederlandse overheid weinig interesse, meent mede-ontwerper Pieter Koning van het bedrijf Sanil BV uit Oegstgeest. ‘We zoeken twee miljoen euro om een prototype te bouwen, maar krijgen niemand in beweging.’

Voor het antwoord op de vraag waarom Schiphol de L-3-scanners blijft gebruiken, wordt door de luchthaven doorverwezen naar de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid. Die bestempelt de huidige scanners als ‘veilig’. ‘Ze voldoen aan de EU-regelgeving en hebben een goede balans tussen privacy, veiligheid en gezondheid’, meldt een woordvoerder.

Alexander Yarovoy, hoogleraar internationaal onderzoek microgolven-technologie en radarsystemen aan de Technische Universiteit van Delft, meent dat de huidige scan-technologie, zoals gebruikt op Schiphol, achterhaald is. ‘De technologie van TNO kan de resolutie van de scanner drastisch verbeteren. Ook op de TU Delft zijn we druk bezig met de verbetering van de scanners. Gecombineerd met TNO kan er sprake zijn van een echte doorbraak als het gaat om detectie, vals alarm en observatietijd.’

Gevraagd naar een reactie zegt VVD-Tweede Kamerlid Jeanine Hennis-Plasschaert: ‘Op een vorm van duurbetaalde schijnveiligheid zit niemand te wachten.’ SP-Tweede Kamerlid Ronald van Raak vraagt bij het eerste algemeen overleg minister van Binnenlandse Zaken Piet Hein Donner om opheldering.

Het hele verhaal Waarom de alarmbellen opSchiphol niet afgaan plus de reacties staan in De Pers. Een foto van een scanner heb ik niet dus voor een keertje een heuse Infographic, gemaakt door Els Engel voor de krant.