De militaire missie in Irak van 2003 tot 2005 negeerde besluiten van de Nederlandse regering. Want politici wisten gewoon te weinig van de werkelijke situatie. Best een enge gedachte. Muiterij mag je het niet noemen. Maar een 'pragmatische houding' van het Nederlandse opperbevel in Irak wel, meent dr. Arthur ten Cate, medewerker van het Nederlands Instituut voor Militaire Historie. 'De Nederlandse battlegroups handelden haaks op de expliciete voorbehouden (caveats) die de Nederlandse regering met Groot-Brittannië had afgesproken om zich te kunnen presenteren als niet-bezettend coalitiegenoot en zelfverklaard vredeshandhaver.' Politieke orders werden niet uitgevoerd, want onuitvoerbaar.

Zo wilde het kabinet Balkenende II dat het op 1 augustus 2003 aangetreden contingent mariniers niet meewerkte aan de CPA, de Voorlopige Autoriteit van de Coalitie. 'De bestuursopbouw was immers volgens de VN-resolutie van 22 mei 2003 de verantwoordelijkheid van de Britten en Amerikanen.' In de praktijk bleek een provinciaal bestuur echter hard nodig na de val van de Baathpartij van Saddam Hoessein. Al Muthanna zou anders in een chaos kunnen veranderen. De eerste acht maanden werd daarom tegen de richtlijnen van Den Haag in een bestuurslaag opgericht, in samenwerking met een hoge politieke adviseur die naast de commandant Dick Swijgman werkte. 'De geïntegreerde benadering van de operatie-elementen veiligheid en diplomatie werd pas na 2006 in Uruzgan het Haagse beleidsideaal.'

Toenmalig minister van Defensie Henk Kamp wilde ook geen eigenhandige Nederlandse aanpak van de criminaliteit - zoals smokkel, plundering en autodiefstal - omdat dat ook het werk was van een bezettende macht. Toch gaf de commandant opdracht de wapenhandel in de hoofdstad As Samawah aan te pakken. Het gevaar bestond immers dat tegenstanders als de sjiitische opstandelingenleider Muqtada al Sadr daar hun geweren haalden. Ten Cate sprak vorige week op de 36e bijeenkomst van de Internationale Commissie voor Militaire Geschiedenis CIHM in Amsterdam en zijn speech vormde een voorproefje van een onthullend boek, Missie in al Muthanna, de Nederlandse krijgsmacht in Irak 2003-2005, dat hij samen met Thijs Brocades schreef en dat volgende week verschijnt. Uit deze operationele analyse luidt de harde conclusie: Haagse intenties en kennis strookten niet met de realiteit van het slagveld.  De aanpassingen werden uiteindelijk wel door Den Haag gedoogd. Waarmee de HH politici naar mijn mening hun onkunde en gebrek aan inzicht helemaal onderstreepten.  Gedogen is namelijk oogluikend toelaten wat eigenlijk onwettig is.

Beide historici prikken ook het sprookje door van de Dutch Approach: een door media en politiek bejubelde houding waarbij zonder helm, te voet patrouillerend en veel contact zoekend met lokalen, de veiligheid zou worden bevorderd. De realiteit was dat de Nederlanders profiteerden van de lokale stamleiders die rust wilden en het ontbrak in de dun bevolkte provincie aan grote groepen werkloze mannen waaruit opstandelingengroepen rekruteerden, meent Ten Cate.

'De 'Dutch Approach' bleek geen doctrine die je overal kon toepassen. De Britten probeerden deze aanpak ook in Zuid-Irak, maar dat mislukte omdat elders de situatie veel moeilijker lag.' In al Muthanna, waar de Nederlanders tot maart 2005 verbleven, was wel sprake van een op de bevolking gerichte aanpak, een soort antiguerrillastrijd 'light' en veel improvisatie. 'Je kunt beter spreken van de Dutch Touch. Een grote portemonnee met dollars om het proces te steunen hielp ook veel.'

Het prachtverhaal Haagse orders werden niet uitgevoerd staat in De Pers. Ook wil ik u wijzen op een ander artikel dat ik schreef over de CIHM Vijand te lijf met real time data naar aanleiding van een gesprek met de Israëlische brigadier-generaal b.d. Dani Asher over de inlichtingenlessen die geleerd zijn in Zuid-Libanon en Gaza.

De foto's nam ik van de eigengereide mariniers in al Muthanna in 2003. Let op de (nep)palmboom bij de onderste foto. Het eerste onderkomen was het spooremplacement van As Samawah, niet echt een gezellig oord.