De weg naar vrede in Afghanistan loopt via het zwaar bevochten Kashmir. Alleen is rust in de Himalaya ver te zoeken, merkte ik bij een bezoek op..... Vandaag ligt de oorlog op het einde van een smal kronkeltraject. Een aftandse taxi stopt in het dorp Dadsara dat enkele dagen eerder opgeschrok toen het Indiase leger een aanval op een huis in het centrum opende. Na een vuurgevecht dat ruim een etmaal duurde, werden de lijken van vier militanten van de Hizb-ul-Mujahedeen uit het puin getrokken. Omstanders wijzen naar acht aanpalende woningen die als collateral damage door explosieven met de grond zijn gelijkgemaakt. Daartussen verzamelt bewoonster Jawhara (45) huisraad dat niet door kogels en granaatscherven is geperforeerd. 'Ons leven is vernield door het Indiase leger,' zegt ze. Inwoners van het duizend families tellende dorp verhalen van eerdere gevechten. 'Niemand weet wanneer er verzetsstrijders zijn. We hebben er ook geen probleem mee. Ze vechten voor onze vrijheid,' vertelt een bewoner gehuld in een bruine Kashmiri-wollen deken tegen de bijtende ochtendkou. Hij snelt vooruit naar een aanpalend huis en toont een weggeslagen gevel. De bewoner, de lokale bakker, wordt tot een mening gemaand. Hij zegt: 'Ik ben huisloos geworden. Ik zal in een tent moeten slapen en krijg niks vergoed.'

De oorlogstrom wordt stevig geroerd in het super strategisch gelegen Himalaya-staatje Kashmir. Sinds de vlucht van maharadja Hari Singh in 1947 zijn er maar liefst zes oorlogen om gevoerd en is het grondgebied, vijfmaal Nederland, opgedeeld in India (45 procent), Pakistan (35 procent) en China (20 procent). Nog voor zijn verkiezing in 2008 wees de Amerikaanse president Barack Obama op de essentie van een duurzame oplossing. 'We moeten proberen een uitweg te vinden voor de Kashmir-crisis zodat Pakistan zich kan richten, niet langer op India, maar op de eigen opstandelingen.' Want terwijl een miljoen tot de tanden gewapende militairen van zijn bondgenoten, India en Pakistan, tegenover elkaar liggen ingegraven zijn ze elders harder nodig zijn om de taliban en al Qaida te verslaan. Na jaren van voorzichtige gesprekken, waarbij zelfs een buslijn werd geopend die de bestandlijn, de 740 kilometer lange Line of Control, passeert, zit er weinig schot bij de dialoog tussen de twee regionale kernmachten.

'Het uitblijven van een oplossing voor Kashmir verergert de oorlog in Afghanistan,' zegt de Indiase onderzoeker Inpreet Kaur. 'Pakistan ziet een groeiende aanwezigheid van India in Afghanistan en wil haar aartsrivaal niet aan twee zijden van haar grens.' In februari kwamen bij aanslag op een hotel in de Afghaanse hoofdstad Kabul 6 Indiërs om. De ambassade van India was al tweemaal doelwit van een aanslag waarbij ruim 75 mensen stierven. De beschuldigende vinger wordt gewezen naar het land van president Asif Ali Zardari. Daarnaast laat de Pakistaanse regering rebellen het Indiaas bezette deel van Kashmir penetreren. 'Het zijn fanatieke islamieten die niet in grenzen geloven en bereid zijn te sterven. In 2010 zijn al 21 confrontaties geteld. Daarbij kwamen zo'n 20 militanten om en zo'n tien Indiase militairen,' stelt Kaur.  

In een piepklein maar drukbezocht kantoor aan de sterk vervuilde Jhelum-rivier in hartje Srinagar klaagt advocaat Perrez Imroz over de 'massieve' Indiase militaire aanwezigheid. 'En dat voor de 700 militanten die volgens de Indiërs hier zijn,' snuift hij afkerig. Een bezoeker zegt dat er op bijna iedere tien inwoners een veiligheidsman staat. 'Je kunt nagaan wat voor psychologische effect dat heeft op de mensen en de cultuur; overal militairen en kampen.'

Advocaat Imroz vervolgt dat zijn team inmiddels 2700 ongemarkeerde graven heeft gelokaliseerd. De vrouw Tahira Begam (35) gelooft dat haar man Tariq Ahmad Rather die in december 2002 verdween op weg naar zijn werk ook op deze manier van de aardbodem is verdwenen. 'Ik hoorde berichten dat hij was gesignaleerd in gevangenissen en Indiase verhoorcentra maar waar ik ook kwam, ik vond hem niet.' Ze weet zeker dat hij zich niet heeft aangesloten als militant. 'Dan had hij het wel gezegd. Hij heeft drie kinderen.'

Hoewel het aantal vermissingen en omgekomen Kashmiri's de laatste jaren dramatisch is gedaald, meldt de Jammu & Kashmir Coalition of Civil Society op basis van persrapporten dat tussen januari 2002 en december 2009, dus in negen jaar tijd, 14.000 mensen hun leven verloren in de deelstaat. Als je in ogenschouw neemt dat Afghanistan driemaal meer inwoners telt, komt het dodental in Kashmir verhoudingsgewijs dicht in de buurt. Alleen hoorde je laatste negen jaar stukken minder van dit conflict.

Aan het Dalmeer van Srinagar met zijn fraai gebeeldhouwde houseboats patrouilleren om de honderd meter Indiase militairen. De bevolking ervaart hun aanwezigheid als een bezetting, zegt professor Noor Ahmad Baba van de Universiteit van Kashmir is een leeg restaurant. Toeristen mijden door het aanhoudend geweld al jaren deze regio. 'Het sentiment was eerst aansluiting te zoeken bij Pakistan: 94 procent is moslim, onze rivieren stromen naar Pakistan maar iedereen ziet dat het land in chaos ligt en daarom kiezen ze voor onafhankelijkheid.'

De roep voor vrijheid neemt toe want de gesprekken tussen India en Pakistan draaien op niks uit als de Kashmiri's niet aan de onderhandelingstafel mogen zitten, zegt secretaris-generaal Saleem Nanaji van de oudste rebellengroep, het Jammu & Kashmir Vrijheidsfront JKLF. Hij is net twee weken vrij na 17 maanden gevangenisstraf. 'We zijn voor een tripartiete overleg met India, Pakistan en vertegenwoordigers van de Kashmiri's voorgezeten door een vierde partij, dat kan de Europese Unie zijn de VS of de VN.' De rebel wil dat de resolutie van de Verenigde Naties uit 1949 waarin de inwoners doormiddel van een referendum mogen kiezen voor zelfbeschikking wordt uitgevoerd. 'Onze geschiedenis gaat 5000 jaar terug, ten bestonden India en Pakistan niet eens. Ik hoop samen met Barack Obama dat 2010 een oplossing biedt.' Omdat hij van zijn vrijheid wil genieten rijden we met zijn kleine auto door het drukke centrum, de plek waar vrijdags Intifada-achtige taferelen plaatsvinden van stenengooiende jongeren tegen gezagsdragers in uniform. Een veeg teken, volgens hem. 'Als onderhandelingen niks opleveren zal ook de volgende generatie de wapens oppakken en wordt de strijd erger dan ooit.'

Het artikel In Kashmir klinkt immer de oorlogstrom staat in De Pers

De foto's van boven naar onderen: Jawhara (45) temidden van de puinhoop. Het Dalmeer met de fraaie boten. Uw verslaggever bij een van de circa half miljoen Indiase militairen. JKLF-leider Saleem Nanaji toont foto van demonstratie, vreedzaam protest lijkt vruchteloos als er geen overleg komt, vreest hij.