Een bezoekje aan Nederland is altijd goed voor een verrassing. Zo reed ik gisteren naar Hilversum waar een goede collega mij attendeerde op een column van Arnon Grunberg in de VPRO-gids van 23-29 juni. Onder het pseudoniem Yasha reageerde hij op uitspraken van mij in weekblad HP/De Tijd van 1 juni 2007. Afgelopen jaar bezocht Grunberg namelijk de militaire basis in Kandahar, Afghanistan. Vóór publicatie moest hij zijn werk bij de censuurafdeling van Defensievoorlichting voorleggen. De verhalen zijn later gebundeld. Ook gaf hij militairen schrijfles. Ik stel dat hij over tien jaar spijt heeft dat hij zich voor ‘het karretje van Defensie’ liet spannen. Grunberg is het niet met mij eens. ‘Zijn vermoeden dat Defensie censuur heeft toegepast op mijn stukken over Afghanistan is onwaar.’
Grunbergs vlotte pen maakt hem niet direct een goede schrijver, vind ik. Die zal namelijk niet als een scholier zijn opstel tonen en vragen of hij dit anderen mág laten lezen, zoals Grunberg deed. Ook al pleeg je nog zoveel zelfcensuur dat niets aan het stuk hoeft te worden veranderd.
Grunbergs bezoek aan Afghanistan kwam bij mij over als een Indiana Jones-avontuur in Bobbejaanland. U weet wel, zittend in een namaak kolenkar op rails door scherpe bochten. Erg leuk, erg ongevaarlijk maar ook erg makkelijk. In mijn jonge jaren, ten tijde van de oorlog in El Salvador begin jaren tachtig, noemde je iemand die de ballen niet had de straat op te gaan en aan de bar terugkomers handig leegmolk een ‘lounge lizard’. Grunberg verdient dat stempel. Grunberg is geen moedige man. Dat blijkt niet alleen uit het feit dat hij geen stap buiten de basis zette. Maar dat blijkt ook uit de onzinnige dingen die hij in zijn column erbij sleept, als vlucht, om zijn afgang te maskeren. Moed, zweet en eergevoel heb je nodig als je de échte oorlog wil verslaan. Zo niet, dan ben je een schrijvende lakei onder de vleugels van Defensie. Ook al pent Grunberg nog talloze boeken vol, zijn bereidheid te buigen voor de man met het rode potlood zal hem altijd worden nagedragen. Ik zou me in zijn situatie rotschamen.

(Foto is gemaakt in september 2006 op de weg tussen Kandahar en Tarin Kowt.)