Religieus geïnspireerde moorden veroorzaken een groeiend aantal slachtoffers in Syrië. Het dodental wordt dus niet uitsluitend veroorzaakt door veiligheidstroepen versus demonstranten. Sektarische liquidaties winnen snel terrein. Dat maakt de kans op een vreedzame oplossing steeds kleiner. Hierbij een verhaal dat ik optekende in Homs en wat velen niet willen lezen, willen weten of volgens hen simpelweg niet bestaat.

Enkele weken geleden werd in de stad Homs, epicentrum van de Syrische opstand, een 35-jarige man gestopt door gewapende soennitische opstandelingen. Ze zien hem aan voor een alawiet, een sjiitische minderheid waartoe ook president Bashar al-Assad behoort. Geblinddoekt voeren ze hem mee naar een huis waar hij een dag lang geboeid met gestrekte armen tegen een muur moet staan. Onderwijl wordt met een kebabpen in zijn borst gesneden en wordt met stokken op zijn enkels geslagen. Hij overleeft omdat hij tot een andere sjiitische minderheid behoort, de ismaëlieten. De getraumatiseerde man wil uit angst voor represailles voor hem en zijn familie het verhaal zelf niet vertellen. Wel via een betrouwbare bron, die eraan toevoegt dat de man in het huis de stemmen hoorde van vier alawieten. ‘Hij weet zeker dat enkelen van hen in het huis zijn omgebracht.’

Een andere inwoner vertelt dat in zijn wijk op één dag drie doden zijn gevonden. Van een christen was het hoofd afgesneden. ‘Dan weet je dat de salafisten (extremistische soennieten) de daders zijn.’ De anderen waren twee ontklede en eerder ontvoerde alawitische vrouwen. Daags erna werden twee christenen gedood, een vader en zoon. Ze repareerden de auto van een politieman. Volgens bewoners van Homs, die deze krant bij een zeldzaam onafhankelijk bezoek sprak, zijn de moordpartijen tussen de verschillende bevolkingsgroepen al maanden geleden in gang gezet, maar worden ze door de buitenwereld ontkend. Zo noemt de door de Nederlandse media vaak geciteerde mensenrechtenorganisatie Syrian Observatory for Human Rights in Londen deze moorden en ontvoeringen in Syrië ‘propaganda van het regime’.

Dr. Mousab Azzawi: ‘Op wat kleine conflicten na, zoals ruzie tussen buurmannen en oververhitte jongeren, is er geen sprake van een sektarisch conflict in Syrië.’ De burgerdoden worden volgens hem uitsluitend veroorzaakt door veiligheidstroepen, militairen en de shabiha, criminele benden gelieerd aan het regime. Ook ’s werelds invloedrijkste mensenrechtenorganisatie Amnesty International heeft er ‘niks over gerapporteerd’, meldt een medewerker in Amsterdam. De organisatie is uiterst voorzichtig met het stempel sektarische strijd. ‘Je weet niet altijd de motieven.’ Eigen onderzoek heeft Amnesty niet kunnen verrichten, omdat Syrië de organisatie niet toelaat.

Uniek zijn sektarische moorden in het Midden-Oosten niet. In buurland Irak kwamen tienduizenden mensen om het leven bij soennitische versus sjiitische vergeldingen na de verdrijving van dictator Saddam Hoessein in 2003. De confrontaties duren voort tot de dag van vandaag. In Libanon stierven tijdens de burgeroorlog van 1975-1990 duizenden in een strijd die vooral langs religieuze en etnische lijnen liep.

Gevechten tussen militairen en opstandelingen gaan dag en nacht door in Homs. Maar volgens de goed ingevoerde Nederlandse pater Frans van der Lugt valt ‘naar schatting’ de helft van de slachtoffers door religieus geïnspireerde moorden. Ze versterken de haat en daarmee het geweld, meent hij. ‘Het zijn namelijk bijna altijd onschuldigen.’ Na begrafenissen van soennieten en alawieten is het inmiddels gewoonte dat familieleden uit wraak de straat opgaan om leden van de tegenpartij te executeren. De pater: ‘Een groep soennitische begrafenisgangers stopte een taxi. Omdat de chauffeur christen was, mocht hij blijven leven. De passagier was ook een christen maar ook militair. Daarom wilden ze hem toch doden.’ De man overleefde door tussenkomst van omstanders. Waarna ze een ander slachtoffer zochten.
Maar ook de regering voedt de tegenstelling door terreur in met name soennitische wijken. Een 33-jarige winkelier vertelt hoe politieagenten vier willekeurige mannen die bij de verdeling van gasflessen stonden als represaille voor het ombrengen van een collega doodschoten. Een paar dagen eerder was hij er getuige van hoe een vriend, die gepantserde voertuigen zag naderen, uit voorzorg zijn winkel met zoetigheden in een soennitische wijk verliet. ‘Een sluipschutter schoot hem op straat door het hoofd. Niemand durfde hem te helpen omdat ze bang waren zelf te worden beschoten. Ik zag het en moest erg huilen.’

Feiten checken is erg lastig
De propagandamachine draait overuren in Syrië en de mogelijkheden om feiten te checken zijn gering. Zo zouden in juli regeringsaanhangers de elektriciteit naar een hospitaal in de stad Hama hebben afgesneden waardoor acht baby’s in couveuses kwamen te overlijden. Het gerucht dat via Twitter de wereld in kwam, werd als feit gebracht door het Syrian Observatory for Human Rights in Londen. Die noemde CNN als bron, die op zijn beurt de mensenrechtenorganisatie als oorsprong aanwees. Het bleek een broodje aap.

In september werd door Amnesty International het verhaal verspreid dat de 18-jarige Zainab al-Hosni door haar moeder onthoofd was teruggevonden. Het meisje verscheen echter springlevend op de Syrische televisie. ‘We gingen af op de verklaringen van de familie’, meldt een woordvoerder van Amnesty. Er volgde een rectificatie. ‘Sinds het begin van de opstand is dit de enige keer geweest dat we fout zaten.’

Het aantal burgerdoden in de tien maanden oude opstand verschilt sterk per organisatie. De VN melden het aantal van 5.000, waaronder ook doden aan regeringszijde. Het Syrian Observatory for Human Rights heeft per half januari het aantal van 6.321 uitsluitend civiele doden genoteerd. Amnesty International komt tot de helft en noemt ‘zeker’ 3.300 burgerdoden’ bij de laatste peiling in december. Het aantal gesneuvelde leden van leger en veiligheidsdiensten schommelt volgens regeringsbronnen tussen de 1.000 en 2.000.

Het artikel Ze maken elkaar af in Syrië stond in De Pers. Trouwens opvallend weinig reacties op dit verhaal. Wat in mijn ogen betekent dat mensen de oorlog niet willen snappen of alleen heel simplistisch willen volgen. De foto maakte ik begin januari in Homs bij een demonstratie.