In de opstandige stad Hama ben ik getuige van de onlusten. Het gebeurt onverwachts als ik vrijdagmiddag aan de wandel ben. Eerst klinken de kreten: Houriyah-Vrijheid. Dan komt het beeld: een groep jongeren rent door nauwe straten. De demonstranten dragen een roodwitgeblokte sjaal voor hun gezicht om herkenning te voorkomen. Het zijn er een paar honderd. Ze vermijden de brede boulevards en banen zich via nauwe straten richting centrum, onderwijl rammend op de dichte rolluiken van de winkels. Ik zie hoe een bestuurder van een driewielige bestelscooter weigert zijn voertuig af te staan als barricade. De rellenpolitie met stokken en doorzichtige gezichtbeschermers zit hen op de hielen. Een plastic vuilcontainer gaat in vlammen op. 

Een auto stopt en de chauffeur wijst naar een groep mannen in zwarte jassen die parallel met de politie opmarcheert, leden van de mukhabarat, de gevreesde geheime politie. Hij gebaart me in te stappen. Hij keert en volgt het spoor terug dat de demonstratie na het vrijdaggebed heeft getrokken. Het glas van bushokjes en reclamezuilen is kapot geslagen. Hij slalomt tussen de stenen die op de straat zijn gerold. Door de open ramen dringt brandlucht binnen. Het migratiegebouw waar met grote letters 'passports' staat is zwartgeblakerd. Weer een straat verderop voor een gebouw van de regerende Baathpartij heeft zich een tegendemonstratie verzameld. Wild zwaait een man met de grote rood-wit-zwartkleurige nationale vlag waarop twee sterren prijken. Achter ons vallen schoten. 'De mukhabarat schiet op de demonstratieleiders', weet de chauffeur. Hij krijgt gelijk. Afhankelijk van de bron sterven die dag vier tot negen demonstranten.

In Hama, de vierde stad van Syrië, zijn ze wel wat gewend. Bij een opstand in 1982 werd nagenoeg het hele centrum met de grond gelijk gemaakt en kwamen naar schatting 20.000 mensen om. Belust op wraak toont een tafelgenoot die avond bij het diner de videobeelden van rellen die hij inmiddels heeft verzameld. 'De mensen willen verandering na veertig jaar geregeerd te zijn door de familie al-Assad', motiveert hij het al bijna twee maanden aanhoudend geweld in de grote steden in het midden van Syrië. 'Eerst waren de demonstraties gericht tegen de corruptie. Nu moet ook president Bashar weg.' De rijen voor de bakker worden steeds langer. 'Brood is goedkoop, maar er is een tekort.'
Bij een wandeling door het herstelde oude centrum van Hama ontkent een 40-jarige kantoorbediende dat er sprake is van een volksopstand. 'Dat was in Egypte zo, waar mensen elke dag demonstreerden.' Het aantal deelnemers aan de demonstratie neemt af nu duizenden organistoren de laatste weken zijn opgepakt.

'Het gaat best goed met het land', zegt de kantoorbediende. Ten oosten van Hama liggen uitgestrekte graanvelden en boomgaarden, waar nieuwe asfaltwegen doorheen kruisen. Hij krijgt bijval van een bejaarde. Vaak ligt een ordinaire vete tussen twee machtige families ten grondslag aan de onlusten, zoals in de stad Ar Rastan even ten oosten van Hama. De ene familie heet Tlas en levert de hoogste militair aan het Syrische leger. De andere is de welgestelde familie Farzat die onder meer een grote olijfoliefabriek bezit. De laatste zou weer steun krijgen van mensen die sowieso een afkeer hebben van de machthebbers in het land. De vonk is overgeslagen naar de omliggende dorpen, waar politiek georiënteerde moslims wonen. Die eisen nu de heilige oorlog. 'Misschien eisen 300.000 van de 22 miljoen Syriërs verandering, deels uit politieke overtuiging en deels uit criminele motieven.'

Inmiddels verspreiden de onlusten zich als een lopend vuurtje. De kuststad Baniyas is afgegrendeld door militairen. De stad ten noorden, Jabla, wordt bij de toegang een angstige jongen ondervraagd door de geheime dienst die aandachtig zijn identiteitskaart bestudeert. Jong zijn is verdacht. De volgende ochtend scheuren jachtvliegtuigen, opgestegen vanaf het nabij gelegen vliegveld van Hama, intimiderend over een begrafenis. Op gestrekte armen wordt een in wit laken gewikkeld lijk door de straat gedragen. Een van de naar schatting 27 doden die de vorige dag in het turbulente land zijn gevallen. Mijn chauffeur kende er één. 'Hij was 29 jaar en hij liep alleen mee.' De slogans voor vrijheid klinken weer op. Die middag wordt een partijbureau bestormd, naast de klokkentoren. De immense kleurenfoto van de president die aan de gevel hangt is aan flarden gescheurd.

Het artikel Een minderheid wil verandering plus reacties staat in De Pers. De foto nam ik van Hama op weg naar de rellen.