Vooropgesteld: ik ben tegen bedreigen van journalisten, maar na veertig jaar conflictverslaggeving begrijp ik de oorzaken van geweld tegen de media. Vooringenomenheid, het gebrek aan moed en betweterigheid zijn debet aan het probleem, leg ik uit bij de volgende punten:

Journalisten doen hun werk niet goed
Met de basisregels van hoor-wederhoor en eerlijke verslaggeving wordt met name in de televisiejournalistiek vaak gesold. In discussies over de EU-politiek of het klimaat voelen critici zich door journaals, talkshows of actualiteitenprogramma’s vaak weggezet als ‘Gekke Henkies’ en dat leidt bij hun volgers tot argwaan over de onafhankelijkheid van de journalistiek.

Journalisten zijn weinig moedig om alle feiten op te sommen
Mede-initiatiefnemer van Persveiligheid, voorzitter van het Genootschap van Hoofdredacteuren Marcel Gelauff, wijst in zijn opiniestuk op NOS.nl van 18 oktober, naar de woede tijdens het boerenprotest. Hij zwijgt over het opvliegend karakter van met name allochtone jongeren bij het zien van een camera in een achterstandswijk. Hoe wil je het probleem oplossen als je een van de belangrijke veroorzakers van onveiligheid voor journalisten niet benoemt?

De politieke correctheid van de journalist
Meer dan ooit zitten de Nederlandse dagbladen en televisie vast in de smalle -linkse- marges wat als gangbaar en juist moet worden opgevat. Grote groepen burgers voelen zich ongehoord over de ongebreidelde immigratie en het wegdrukken van de Nederlandse cultuur als Zwarte Piet en kerst. Door het bagatelliseren en het eenzijdig belichten van deze sociale en culturele knelpunten wordt de journalist door velen gekoppeld aan een ongewenste mondialisering.

De embedjournalistiek
Voorlichters van partijen en ministeries hebben een dikke vinger in de nieuwspap en écht kritische interviews met gezagsdragers komen nauwelijks meer voor. Dit wekt de indruk dat de journalistiek tegen de macht aanschurkt. Bij buitenlandse militaire missies, zoals in Afghanistan en Mali, laten in ruil voor gratis verblijf en vervoer Nederlandse media zich censureren door militairen. Dat levert niet alleen een vals beeld op van de plaatselijke situatie maar associeert de journalistiek met buitenlandse bezettingslegers, en dat wekt de toorn op van plaatselijke opstandelingen. En ja, helaas worden collega's bedreigd, maar de wetenschap dat misdaadjournalist Bas van Hout tussen 1997 en 2002 informant is geweest voor de Nederlandse geheime dienst maakt de beroepsgroep niet populair bij de zware criminaliteit. Een harde veroordeling door bijvoorbeeld de Raad voor de Journalistiek over Van Hout's optreden is uitgebleven, wat veel zegt over het zelfreinigendvermogen, dat is blijkbaar onvoldoende. 

De arrogantie van de mainstream media
Alternatieve -of zo u wilt – vrijgevochten internetsites worden door de reguliere media en recentelijk in de Kamerbrief van minister van Binnenlandse Zaken Kajsa Ollongren in ‘Beleidsinzet bescherming democratie tegen desinformatie’ wegzet als nepnieuws-brengers. Natuurlijk staat er gekleurd nieuws op het worldwide web en op sociale media als Facebook en Twitter, maar ook bij de staatsgesubsidieerde berichten van de NOS worden de grondbeginselen in de journalistiek niet altijd ter harte genomen, zie Zwartboek NOS Journaal dat inmiddels vijftien vangsten kent. Jezelf superieur achten is een slag in het gezicht van de honderdduizenden Nederlanders die hun nieuws halen van het internet omdat ze elders niet aan de bak komen.

Is er een oplossing? Natuurlijk!
De journalistieke tak van de NPO, commentatoren en schrijvende journalisten moeten duidelijker de stem vertolken van behoudende denkbeelden en rechtse politieke partijen eerlijker aan het woord laten, ook al staat die opinie dwars op de eigen politieke overtuiging. Daarnaast moeten journalisten opnieuw de herauten van stavast worden die niet bij geringe tegenwind wegrennen, want dat doet het imago geen goed. Met stenen gooiende gekken houd je altijd. Scheldpartijen zijn inherent aan het vak. Nu wentelen journo’s zich te snel in een huilie-huile slachtofferrol. Goed verslagleggen is geen sinecure, en ‘if you can’t stand the heat, get out of the kitchen’!

Hoe prijzenswaardig ook dit initiatief. Zonder een fundamentele mentaliteitsverandering binnen de beroepsgroep blijft ‘Persveiligheid’ een lege huls en -zo geef ik op een briefje- zal agressie tegen journalisten alleen maar toenemen.